Pomnikowe jałowce w gminie Wolsztyn (wielkopolskie).

Jałowiec pospolity (Juniperus communis L.) to gatunek zawsze zielonego, powolnie rosnącego krzewu iglastego, należącego do rodziny cyprysowatych. W Polsce najliczniej występuje w północno – wschodniej części kraju, na Mazowszu i w rejonie Bydgoszczy, rzadko jest spotykany w Polsce południowo – zachodniej. Sędziwe egzemplarze jałowca o formie drzewiastej często są powoływane do ochrony pomnikowej. Wypoczywając w okolicach Wolsztyna miałem okazję podziwiać dwa okazy jałowca o statusie pomników przyrody, rosnące w południowo – zachodniej części gminy. Łatwiejszy do odnalezienia przedstawiciel Juniperus znajduje się we wsi Wilcze, kilkadziesiąt metrów od Jeziora Wilcze, po lewej stronie drogi prowadzącej do Osiedla Leśnego i dalej do miejscowości Uście.

GPS N 52°01’24.7″ , E 15°58’01.1″

Wilcze - pomnikowy jałowiec

Wilcze - pomnikowy jałowiec pospolitypomnikowy jałowiec we wsi Wilcze

Jałowiec mierzy w obwodzie 63 cm, wysokość drzewa 13 metrów.

pomnikowy jałowiec nad Jeziorem Wilcze

pień pomnikowego jałowca ze wsi Wilcze

Drugi pomnikowy okaz jałowca rośnie w rozległym kompleksie leśnym, w oddz. 110a Leśnictwa Wilcze, Nadleśnictwa Sława Śląska, obręb Świętno. Odnalezienie tego okazu można połączyć ze zwiedzaniem wieży widokowej w Świętnie. Zmotoryzowani powinni zostawić swój pojazd na parkingu leśnym przy drodze 315 (Świętno – Obra) i dalej spacerować pieszo ścieżką dydaktyczną z tablicami opisującymi florę i faunę tutejszych lasów. Po niecałym kilometrze dojdziemy do schodów i po ich pokonaniu skręcamy w lewo do widocznej już wieży.

Świętno - droga do wieży widokowejŚwiętno - schody niedaleko wieży widokowejwieża widokowa w Świętnie

Z drewnianej wieży o wysokości 29 m roztaczają się wspaniałe widoki na okoliczne lasy. Dalsze obiekty można obserwować z ustawionej na tarasie lunety.

Świętno - na szczycie wieży widokowejpanorama z wieży widokowej w Świętnie

Wracamy do schodów i wędrujemy dalej wzdłuż linii oddziałowej będącej przedłużeniem dotychczasowej drogi. Po przejściu ok. 800 m skręcamy w prawo, w leśną drogę prowadzącą wzdłuż wyraźnego w terenie wału. Po chwili dotrzemy do szerokiej, świeżo poszerzonej leśnej drogi i skręcamy w lewo. Pomnikowego jałowca należy wypatrywać 100 m dalej, na zboczu po prawej stronie drogi.

GPS N 52°01’13.2″ , E 16°01’07.6″

Świętno - pomnikowy jałowiec widoczny z leśnej drogiŚwiętno - pomnikowy jałowiec pospolitypomnikowy jałowiec ze Świętna

Pomnikowy jałowiec posiada formę krzewiastą o 9 pniach (najgrubszy 41 cm w obwodzie) i wysokości 7 metrów.

Świętno - pomnikowy jałowieclas k. wsi Świętno - pomnikowy jałowiec

W tym samym kompleksie leśnym, ok. 2,5 km na północ od tego jałowca, znajduję się powierzchniowy pomnik przyrody „Rosiczka”. Więcej o nim w następnym artykule.

Pomnikowy jałowiec pospolity z Bełżca (pow. tomaszowski, lubelskie).

Jałowiec pospolity (Juniperus communis L.) to gatunek zawsze zielonego, powolnie rosnącego krzewu iglastego, należącego do rodziny cyprysowatych. Występuje w Europie, Azji, północnej Afryce, Ameryce Północnej. W Polsce najliczniej występuje w północno – wschodniej części kraju, na Mazowszu i w rejonie Bydgoszczy. Stosunkowo najrzadziej spotykany jest w Polsce południowo – zachodniej. Jałowiec pospolity najczęściej przyjmuje formę niewysokiego krzewu (czasem wręcz płożącego się po ziemi), rzadziej drzewa o stożkowatej (kolumnowej) koronie.

Jeden z najpiękniejszych i najstarszych w Polsce okazów jałowca rośnie w Bełżcu – dużej wsi (siedziba gminy) położonej w powiecie tomaszowskim, w województwie lubelskim. Aby trafić do pomnikowego drzewa z drogi krajowej 17 (odcinek Tomaszów Lubelski – Hrebenne) należy skręcić w centrum Bełżca w ulicę Rzeszowską (droga wojewódzka 865 do Narola), następnie po ok. 1,4 km w prawo w ulicę Partyzantów, potem w prawo w ul. Leśną, by po niecałych 100 m kolejny raz w prawo do rosnącego przy gruntowej drodze jałowca.  Dojazd do pomnikowego drzewa ułatwiają drogowskazy.

GPS N 50°23’12.7″ , E 23°25’08.5″

Obok pomnikowego drzewa przebiega niebiesko znakowany Centralny szlak Roztocza (pieszy).

Opisywany jałowiec posiada charakterystyczną sylwetkę, jego pień pochylony jest w kierunku wschodnim pod kątem 45 stopni w stosunku do powierzchni gruntu.

Solidne podpory chronią pomnikowy okaz przed złamaniem pod własnym ciężarem.

Pień jałowca pospolitego z Bełżca mierzy w obwodzie 125 cm, wysokość drzewa 6 metrów, szacunkowy wiek  ok.150 lat. Ochroną pomnikową objęty od 27.06.1961 r. Według nieoficjalnych danych to najgrubszy egzemplarz tego gatunku w Polsce.

Bełżec - pień pomnikowego jałowca

Wracając, warto zapoznać się z innymi pomnikami przyrody w tej miejscowości. Drogowskaz do nich znajduje się przy ul. Rzeszowskiej, 110 m na wschód od skrzyżowania z ul. Partyzantów.

drogowskazy do pomników przyrody w Bełżcu

Przy bramie ogrodzonego terenu (30 m powyżej skrzyżowania) rośnie pomnikowy dąb o obwodzie 300 cm i wysokości 25 m.

GPS N 50°22’58.4″ , E 23°25’14.4″

Na tym samym terenie, bliżej ul. Rzeszowskiej, rośnie pomnikowa leszczyna turecka o obwodzie 150 cm i wysokości 18 m.

W pobliżu, za torami kolejowymi, znajduje się kępa drzew porośnięta głównie lipami drobnolistnymi. To fragment dawnego parku podworskiego. Prawie 70 rosnących tu lip o obwodach 150 – 340 cm objęto ochroną jako grupowy pomnik przyrody.

Teren byłego parku podworskiego to również miejsce masowego grobu Romów i Sinti, ofiar zamordowanych lub zmarłych w obozie pracy istniejącym w tym miejscu w 1940 r.

W 1942 r. w Bełżcu powstał niemiecki obóz zagłady. Wymordowano w nim ok. 450 tys. osób, głównie polskich Żydów. Muzeum i Miejsce Pamięci znajduje się przy trasie 17, w południowym krańcu wsi.