Pomnikowa topola „Tekla” z Chudowa (gm. Gierałtowice, śląskie).

Chudów (gm. Gierałtowice, śląskie) to wieś położona 13 km na południe od centrum Gliwic i zaledwie ok. 10 km od zjazdu z autostrady A-4 lub A-1. Obiektem dla którego warto zjechać z autostrady i zrobić przerwę w dalszej podróży jest częściowo odbudowany renesansowy zamek z XVI w. Warownię zbudowano z kamienia i cegły na planie prostokąta, z dziedzińcem centralnym, krużgankami, studnią i fosą. Zamek posiada status muzeum i jest sezonowo udostępniany do zwiedzania.

Zamek Chudów

70 m na północny – wschód od zamku rośnie unikalna pod wieloma względami topola kanadyjska. Drzewo nosi imię „Tekla” i od 1981 r. posiada status pomnika przyrody.

GPS N 50°13’28.0″ , E 18°46’22.8″

otoczenie topoli Tekla z Chudowa

topola Tekla - widok od południa

pomnikowa topola Tekla z Chudowa

Drzewo pomimo drastycznego ogłowienia odbudowało koronę i mierzy obecnie ok. 25 metrów wysokości.

topola Tekla - widok od zachodutopola Tekla z Chudowa

Obwód pnia „Tekli” w 2020 r. mierzył 750 cm – być może jest to najgrubsza jednopniowa topola kanadyjska w Polsce. Drzewo posiada ogromny ubytek wewnątrz pnia, który został „przesłonięty” zamontowanymi drzwiami, a po drugiej stronie okienkami o fantazyjnych kształtach. Nijak ma się to do sztuki arborystycznej, niemniej topola zyskała bajkowy wygląd i stała się kolejną atrakcją turystyczną Chudowa.

pień Tekli z Chudowadrzwi zasłaniające ogromną dziuplę w topoli Tekladrzwi w topoli Teklaokienko zasłaniające dziuplę w pomnikowej topolipień topoli Teklapień topoli Tekla z Chudowa

W dziupli „Tekli” zmieścił się niewielki stolik oraz trzy taborety – w ten sposób utworzono „domek Kubusia Puchatka”

wnętrze topoli Tekla

wnętrze pomnikowej topoli w Chudowie

zagospodarowana dziupla w topoli Tekla

Ochroną pomnikową powinien również zostać objęty ogromny głaz narzutowy, leżący obok mostu przerzuconego nad zamkową fosą.

ogromny eratyk przed zamkiem w Chudowie

Na terenie gminy Gierałtowice zlokalizowana jest jeszcze jedna perełka dendrologiczna, jest nią rekordowa lipa krymska ze wsi Przyszowice. Więcej o niej w następnym artykule.

Dąb szypułkowy „Jerzy” z Mąkoszyc (gmina Lubsza, opolskie).

Mąkoszyce to wieś położona w gminie Lubsza (pow. brzeski, opolskie), oddalona od Namysłowa o 20 km i 16 km od Brzegu. Miejscowość otoczona jest lasami chronionymi w formie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego, północna część sioła leży na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Lasy Stobrawsko – Turawskie”. Jedynym pomnikiem przyrody w Mąkoszycach jest okazały dąb szypułkowy, rosnący na tyłach szkoły przy ul. Pocztowej 6, w pobliżu zabytkowych zabudowań folwarcznych. Dojście do drzewa jest możliwe ścieżką biegnącą pomiędzy bankiem a blokiem mieszkalnym.

GPS  N 50°56′28.4″ , E 17°38′03,3″

pomnikowy dąb Jerzy z Mąkoszycdąb Jerzy z Mąkoszyc

Opisywany dąb uzyskał status pomnika przyrody już w 1957 r. Obowiązująca podstawa prawna do jego ochrony to Rozporządzenie Nr 0151/P/38/05 Wojewody Opolskiego z dnia 26 października 2005 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

dąb Jerzy na tle szkoły w Mąkoszycachpomnikowy dąb na tle szkoły w Mąkoszycach

dąb Jerzy na tle kościoła w Mąkoszycach

Pomnikowy okaz otoczono dość wysokim, drewnianym płotem, na którym powieszono tablicę opisującą wszystkie parametry dębu i krótką historię miejscowości. Trzeba przyznać, że to jedna z niewielu tablic z konkretnym i merytorycznym tekstem z jaką miałem przyjemność się zapoznać podczas wieloletniej działalności – wielkie brawa!

płot otaczający pomnikowy dąb w Mąkoszycachtablica przed dębem Jerzy w Mąkoszycach

Na mocy Uchwały nr XXXIV/309/2022 Rady Gminy Lubsza z dnia 23 czerwca 2022 r. pomnikowy dąb uzyskał oficjalne imię „Jerzy”.

pień pomnikowego dębu z Mąkoszyctabliczka z imieniem dębu w Mąkoszycach

Pień „Jerzego” mierzy w obwodzie 660 cm (dane z Uchwały), wysokość drzewa 28 metrów, szacunkowy wiek – ok. 400 lat. Stan zdrowotny drzewa średni, na pniu widoczny jest rozległy ubytek, koronę ustabilizowano wiązaniami elastycznymi.

pień dębu Jerzy z Mąkoszyc

wiązania w koronie dębu Jerzy z Mąkoszyc

Drewniane budki przybite do pnia pomnikowego dębu mają służyć nietoperzom.

pień dębu Jerzy w Mąkoszycach

budki dla nietoperzy na pniu pomnikowego dębu

Ponadprzeciętne perły dendrologiczne kryją się w parku podworskim z pocz. XIX w. Jedno z wejść do założenia parkowego znajduje się na tyłach kościoła, obok remizy strażackiej. Po przekroczeniu parkowej bramy ujrzymy grupę wiekowych lip, przy których zlokalizowany jest grobowiec Landsbergów.

fragment parku w Mąkoszycach

Grobowiec Landsbergów w parku pałacowym

Z tego miejsca jest już widoczna (raczej po sezonie wegetacyjnym) sylwetka ogromnego platana klonolistnego – to najprawdopodobniej najgrubszy okaz tego gatunku w województwie opolskim.

park w Mąkoszycach - sylwetka platana o obwodzie 832 cm

Mąkoszyce - platan w parku o obwodzie 832 cm

ogromny platan w parku w Mąkoszycach

najgrubszy platan w mąkoszyckim parku

park w Mąkoszycach - dolna część platana o obwodzie 832 cm

Pomiar dokonany w połowie lutego 2023 r. dał wynik 832 cm (na wysokości 65 cm nad gruntem). Według danych zamieszczonych na stronie Rejestru Polskich Drzew Pomnikowych najgrubszy platan w woj. opolskim mierzy w obwodzie 728 cm (Opole, Plac Wolności), gigant z Makoszyc jest o ponad metr grubszy, co stawia go z pierwszej piątce najokazalszych platanów w Polsce! Na usta ciśnie się tylko jedno pytanie – dlaczego takie rekordowe drzewo nie jest pomnikiem przyrody!?

park w Mąkoszycach - pień platana o obwodzie 832 cmpark w Mąkoszycach - pień ogromnego platana o obwodzie 832 cmMąkoszyce - pomiar obwodu ogromnego platana

Ochroną pomnikową powinien zostać objęty również drugi parkowy platan o obwodzie 673 cm – to piękny i zdrowy okaz o wysokości ponad 30 metrów.
Mąkoszyce - platan w parku o obwodzie 673 cm

park w Mąkoszycach - platan o obwodzie 673 cm

park w Mąkoszycach - pień platana o obwodzie 673 cm

Trzeci platan – najchudszy z całej grupy – posiada niestety rozległy ubytek w dolnej części pnia.

park w Mąkoszycach - pień platana z dziuplą u podstawy

Warty uwagi jest również okazały dąb posiadający zdrowy pień o obwodzie 582 cm – w pełni zasługuje na status pomnika przyrody.

Mąkoszyce - dąb w parku o obwodzie 582 cmpark w Mąkoszycach - dąb o obwodzie 582 cmpark w Mąkoszycach - pomiar obwodu okazałego dębu

Nie pozostaje nic innego jak apelować do władz gminnych o poszerzenie listy pomnikowych drzew o okazy rosnące w mąkoszyckim parku.