pomnikowe dęby | Pomniki przyrody

Są takie pomniki przyrody, które w szczególnym stopniu zapadają w pamięci i to niekoniecznie z powodu ich rekordowego rozmiaru, ale również ze względu na unikalny pokrój, nietypową lokalizację czy też niezwykłą historię z nim związaną. Do takich okazów niewątpliwie należy dąb „Madej”, zlokalizowany w górnej części wsi Lubiechów Dolny, w gminie Cedynia (pow. gryfiński, zachodniopomorskie). Drzewo jest łatwe do odnalezienia, rośnie po prawej stronie drogi nr 125, ok. 130 m poniżej skrzyżowania dróg do wsi: Bielinek i Piasek.

GPS N 52°55′07″ , E 14°12′18″

Elementem wyróżniającym ten okaz rosnący na stromej skarpie jest mur oporowy zbudowany z cegły klinkierowej, wykonany najprawdopodobniej jeszcze przed II wojną światową, podczas poszerzania drogi. Postawienie muru miało ma celu zabezpieczenie drzewa przed obsunięciem lub wywrotem. Całość tworzy bardzo charakterystyczną i unikalną kompozycję, godną polecenia i odwiedzenia.

Pień dębu w odziomkowej części powoli zalewa tkanką drzewną górną krawędź muru.

Zmierzenie obwodu dębu „Madej” jest sporym wyzwaniem, pomiary wykonane w 2021 r. przez autorów publikacji „Analiza stanu zachowania najgrubszych dębów powiatu gryfińskiego” dały wynik 599 cm, wysokość drzewa 22 metry. Podstawą prawną do ochrony pomnikowej jest Uchwała nr XXVIII/227/2013 Rady Miejskiej w Cedyni z dnia 7 listopada 2013 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

100 metrów poniżej „Madeja” rośnie drugi, nawet nieco grubszy pomnikowy dąb, jednak pozbawiony tak spektakularnego wyglądu. W cytowanej wyżej Uchwale nie ustanowiono dla niego imienia, jednak miejscowi nazywają go „Pietrek”.

Dąb mierzy w obwodzie 618 cm, wysokość drzewa 20 metrów, rozpiętość regularnej korony 10 metrów. Na pniu od strony północno – zachodniej widoczna jest rozległa martwica powstała po uderzeniu auta ciężarowego.

W promieniu 500 m od pomnikowych dębów w Lubiechowie Dolnym znajdują się aż 3 rezerwaty przyrody: „Olszyna Źródliskowa pod Lubiechowem Dolnym”, „Dolina Świergotki” i „Bielinek”. W tym ostatnim znajduje się jedyne w Polsce stanowisko dębu omszonego (Quercus pubescens).

Dąbroszyn (gm. Witnica) to wieś położona ok. 6 km od Kostrzyna nad Odrą, przy drodze wojewódzkiej 132 do Gorzowa Wielkopolskiego. W południowej części sioła znajdują się bardzo cenne przyrodniczo tereny, chronione w formie Parku Narodowego „Ujście Warty” i jego otuliny, Parku Krajobrazowego „Ujście Warty i obszarów Natura 2000. Bogaty jest również zespół dąbroszyńskich zabytków, w skład którego wchodzi kompleks pałacowo – parkowy.

Pałac został wybudowany pod koniec XVII w., przebudowy nastąpiły ok. 1780 i 1820 r. oraz w 1851 r., kiedy to budowla została podwyższona o jedną kondygnację i otrzymała obecny, neogotycki wygląd.

Rozległe założenie parkowe dzieli się na dwie części: park dolny – w obrębie którego stoi pałac i park górny – po drugiej stronie szosy nr 132. Obie części urządzono w stylu angielskim (krajobrazowym) i połączono niezachowanym do czasów obecnych mostem.

W drzewostanie parku zachowało się kilka nieprzeciętnych egzemplarzy dendroflory, do najciekawszych należy jeden z najgrubszych i najstarszych w Polsce okazów miłorzębu dwuklapowego. Drzewo zostało zgłoszone do konkursu na Drzewo Roku 2021 pod nazwą „Miłorząb Schöninga”, ale nie dostało się do finału.

Unikalny egzotyk rośnie w pobliżu południowo – zachodniego narożnika pałacu, niedaleko parkingu przy markecie „Lewiatan”.

GPS N 52°37′09.7″ , E 14°42′17.8″

Jest to osobnik żeński, rzadko sadzony ze względu na nieprzyjemny zapach gnijących owoców; wielopniowy. Obwód zmierzony na wysokości 0,3 m nad poziomem gruntu wynosił w 2012 r. 570 cm, wysokość drzewa 14 metrów, wiek wg. C. Pacyniaka to 220 lat. Aż dziw bierze, że taka perełka dendrologiczna nie posiada statusu pomnika przyrody!

W bezpośrednim sąsiedztwie pałacu stoi kościół z końca XVII w., przebudowany w stylu neogotyckim w latach 1825 – 29.

Na granicy terenu kościelnego i budynku mieszkalnego 38C, 38D rośnie pomnikowy platan klonolistny.

GPS N 52°37′13.1″ , E 14°42′21.8″

Pień tego okazałego platana o obwodzie 575 cm przesłonięty jest przez prowizorycznie skleconą ruderę przypominającą wysypisko odpadów; wysokość drzewa 23 m, wiek ok. 170 lat.

Pomnikowy dąb o nazwie „Stanisław” rośnie na terenie leśnym (oddz. 762a Nadleśnictwa Dębno), przy wjeździe do miejscowości, ok. 30 m na prawo (jadąc od strony Kostrzyna) od drogi nr 132, naprzeciw budynku leśnictwa Kostrzyn.

GPS N 52°36′53″ , E 14°42′05.5″

Przed dębem ustawiono dwie tabliczki: pierwszą typową z godłem i napisem „Pomnik Przyrody”, drugą z nazwą drzewa i jego parametrami. Drzewo zostało powołane do ochrony pomnikowej na drodze Uchwały nr LIV/301/2017 Rady Miejskiej Witnicy z dnia 31 sierpnia 2017 r.

Pień „Stanisława” jest nieregularny, guzowaty; korona zredukowana z dużym posuszem. Pomiar obwodu wykonany w sierpniu 2022 r. dał wynik 628 cm. Szacunkowy wiek okazu (z uchwały) to 220 lat.

Drugi pomnikowy dąb o nazwie „Kazimierz” rośnie na obrzeżu lasu (oddz. 763c), na skarpie obok przejazdu kolejowego. Aby do niego trafić, należy skręcić w prawo z drogi 132 (jadąc od strony Kostrzyna) 100 m przed tablicą oznaczającą początek miejscowości, by po 220 m leśną drogą dotrzeć do torów i przejazdu kolejowego. Pomnikowy dąb wypatrujemy po lewej stronie, po drugiej stronie torów.

GPS N 52°36′43.5″ , E 14°41′56.1″