dolnośląskie | Pomniki przyrody

Strzegom to miasto położone na Przedgórzu Sudeckim, na skraju Wzgórz Strzegomskich, przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 5 i drogi wojewódzkiej nr 374. Miasto już pod koniec XIII w. było otoczone murami obronnymi, w poł. XV w. obwarowania zostały rozbudowane o drugi, zewnętrzny pierścień. Na pocz. XIX w. mury i bramy miejskie rozebrano, fosy i obwałowania zlikwidowano, a na ich miejscu utworzono planty, stanowiące obecnie największy obszar terenów zielonych w centrum miasta. Tutaj też zlokalizowane są niemal wszystkie strzegomskie pomniki przyrody. Najpiękniejsza jest wielogatunkowa aleja z przewagą platanów, biegnąca wzdłuż deptaka od skrzyżowania z ul. Świdnicką do parkingu marketu „Netto”.

Aleja została dokładnie opisana przed kilku w artykule „Aleja platanowa w Strzegomiu” (ze względu na liczne zmiany w otoczeniu alei wpis został niedawno edytowany).

Końcowy odcinek alei upiększa pomnikowy klon srebrzysty o obwodzie 371 cm i wysokości 20 metrów.

W parku po przeciwnej stronie miasta, niedaleko zabytkowej Wieży Dziobowej, rośnie pomnikowy cis pospolity o formie trzypniowej (obwód pni 20 – 80 cm).

W pobliskim parku przylegającym do Przedszkola Publicznego nr 3 (ul. Parkowa 8) rośnie 5 pomnikowych drzew. Najdostojniejszym z nich jest okaz platana klonolistnego o obwodzie 450 cm.

Na początku marcu 2020 r. na drzewie przeprowadzono cięcia pielęgnacyjne oraz założono nowe wiązania elastyczne. Prace arborystów widać na niektórych zdjęciach.

Obok platana rośnie pomnikowy buk pospolity w odmianie zwisającej (Pendula).

Drzewo mierzy w obwodzie 260 cm, wysokość buka 14 metrów.

Powyżej buka, przy ogrodzeniu, rośnie pomnikowy klon pospolity. Drzewo mierzy w obwodzie 315 cm, wysokość okazu 18 metrów.

Pomnikowy dąb o obwodzie 358 cm jest drzewem martwym, obecnie stanowi podporę dla pnącego się po nim bluszczu.

Poniżej, przy ogrodzeniu, rośnie pomnikowy klon jawor o obwodzie 240 cm i wysokości 20 metrów.

Ostatnie pomnikowe drzewo – topola biała – rośnie przed budynkiem Szkoły Podstawowej nr 3 (ul. Brzegowa 1). Topola posiada pień o obwodzie 410 cm, wysokość drzewa 19 metrów.

W gminie Kostomłoty (pow. średzki, dolnośląskie) przeważającą (88%) część gruntów przeznaczono pod uprawy rolnicze, lasy pokrywają tu zaledwie 4% powierzchni. Szanse na znalezienie sędziwych drzew istnieją wyłącznie w XIX w. parkach podworskich. Spośród kilku założeń parkowych w gminie Kostomłoty pomnikowe drzewa znajdują się tylko w dwóch miejscowościach: Ramułtowice, opisane w poprzednim artykule oraz w sąsiedniej wsi Sikorzyce.

Park w Sikorzycach założono prawdopodobnie w 1 ćw. XIX w, w miejscu wcześniejszych, regularnych ogrodów barokowych przylegających do nieistniejącego obecnie pałacu. W latach 60 – tych XIX w. założenie parkowe przekształcono w stylu krajobrazowo – naturalistycznym, adaptując na cele spacerowe sąsiednie tereny leśne. W przeciwieństwie do częściowo zagospodarowanego parku w Ramułtowicach, ten z Sikorzyc od wielu lat jest pozostawiony naturalnej sukcesji i nawet w porze zimowej jest trudny do eksploracji, a latem pewnie przypomina dżunglę. Ochroną w formie grupowego pomnika przyrody objęto 21 drzew: 15 buków pospolitych o obwodach 220 – 550 cm, 2 lipy drobnolistne o obwodach 370 i 410 cm, 2 platany klonolistne o obwodach 440 i 550 cm, jeden dąb szypułkowy o obwodzie 380 cm i jeden jesion wyniosły o obwodzie 410 cm (dane z rejestru RDOŚ). Niestety żadne z tych drzew nie posiada stosownej tabliczki i identyfikacja niektórych jest bardzo problematyczna i niepewna. Chyba najłatwiej jest odnaleźć dwa pomnikowe okazy platana, pierwszy z nich rośnie kilka metrów od drogi Sikorzyce – Budziszów.

Platan zmierzony przez Pawła Lenarta – współtowarzysza wycieczki dendrologicznej – mierzył w obwodzie 588,5 cm i okazał się najgrubszym drzewem w sikorzyckim parku.

Drugi pomnikowy platan rośnie pięćdziesiąt metrów obok, tuż przy narożniku zarastającego boiska piłkarskiego. W wypróchnieniu dolnej części pnia platana ktoś urządził sobie legowisko, tworząc przy okazji wokół drzewa śmietnik.

Obok tego platana rośnie piękny okaz buka pospolitego, jednego z 15 objętych ochroną pomnikową.

Przy głównej alei parkowej prowadzącej od szlabanu wgłąb parku rośnie najciekawszy i najgrubszy egzemplarz buka, któremu warto poświęcić nieco więcej uwagi. To wspaniały okaz w odmianie czerwonolistnej, o czym można się przekonać latem lub ze zdjęć satelitarnych.

GPS N 51°05′29.3″, E 16°41′52.1″

Pomiar obwodu na wysokości pierśnicy dał wynik 572 cm, co stawia drzewo w czołówce najgrubszych, dolnośląskich buków.

Niemniej interesujący jest okaz buka w odmianie zwisającej (Pendula). Rosnąc w zwartym drzewostanie musiał wałczyć o dostęp do światła i wykształcił nietypowo wysoki jak na tę odmianę pień.