pomnikowe dęby | Pomniki przyrody

Najcenniejsze i najpiękniejsze założenie parkowe w Łodzi – Park Źródliska – znajduje się w centrum miasta, pomiędzy ulicami Przędzalnianą, Fabryczną, Targową (duży, darmowy parking) i Piłsudskiego. To najstarszy łódzki park powstały w 1840 r. z wykorzystaniem istniejącego tu drzewostanu; zwany był wtedy Ogrodem Spacerowym lub Ogrodem Angielskim. W końcu lat 50. XIX wieku ogród został podzielony, a jego zachodnią część sprzedano fabrykantowi Karolowi Scheiblerowi. W latach późniejszych fabrykant wydzierżawił również drugą część parku, całością opiekował się do 1906 r. Gruntowna przebudowa parku nastąpiła na początku lat 20. XX w., później w latach 30. Obecna powierzchnia całkowita parku wynosi 17,2 ha, całość jest ogrodzona i podzielona na osobne dwa ogrody (Park Źródliska I i Park Źródliska II). Oba parki wpisane są do rejestru zabytków i chronione są w całości jako powierzchniowe pomniki przyrody.

W dzisiejszym artykule opiszę wschodnią część założenia parkowego, czyli Park Źródliska I. Istnieją 3 bramy do parku, wspólne zwiedzanie zaczniemy od wejścia zlokalizowanego przy ulicy Fabrycznej. Tuż za wejściem natrafiamy na główną aleję (poprowadzoną koliście wokół parku) i skręcamy w prawo. Chwilę później, w kępie drzew iglastych, ujrzymy stawy z urokliwymi mostkami, ich brzegi porastają kwiaty i różnorodne krzewy.

W drzewostanie parku najcenniejsze są sędziwe dęby oznaczone tabliczką „Pomnik Przyrody”. W rejestrze łódzkich pomników przyrody jest mowa o 43 pomnikowych dębach rosnących w obydwu parkach. Wiek niektórych egzemplarzy szacuje się na ok. 300 lat. Spacerując dalej alejką co chwilę mijamy okazałe dęby.

Wnętrze parku zajmuje duży staw z wyspą. Nad jego brzegiem rośnie urzekająca wierzba biała.

Naprzeciw wierzby, po drugiej stronie stawu, kolejny pomnikowy dąb.

W pobliżu para chyba najgrubszych dębów w tym parku.

Za dębami w kierunku południowym kawałek otwartej przestrzeni.

Idąc w kierunku północnym dotrzemy do stylowej altany.

Obok piękny parter kwiatowy, nieco dalej stoły do gry w szachy.

Idąc dalej w lewo dotrzemy do północno – wschodniego wyjścia z parku. Maszerując 240 m wzdłuż Placu Zwycięstwa dojdziemy do bramy Parku Źródliska II – szerzej o nim w następnym artykule. Można też przespacerować się wzdłuż parteru kwiatowego i odwiedzić Palmiarnię Ogrodu Botanicznego w Łodzi.

Patrząc na rozmiary dzisiejszej stolicy województwa łódzkiego trudno uwierzyć, że jeszcze 200 lat temu Łódź była niewielkim miasteczkiem, zamieszkiwanym przez niecałe 1000 osób. W 1820 r. ówczesne władze podjęły decyzję o stworzeniu tu ośrodka tkackiego i sukienniczego. Dzięki preferencyjnym warunkom i dobrej koniunkturze powstawały w Łodzi ogromne manufaktury. W ciągu 100 lat miasto wielokrotnie powiększyło swoje granice, liczba ludności w 1921 r. przekroczyła 450 tys. Nowy rynek pracy przyciągał do Łodzi rzesze osadników, w tym wielu o wyznaniu mojżeszowym. Na przełomie XIX i XX w. społeczność żydowska liczyła ok. 100 tys. mieszkańców (ok. 30% ogółu). Obecność Żydów znacząco odbiła się w historii Łodzi, ślady ich bytności są ciągle czytelne w dzisiejszym mieście w postaci zespołów pofabrycznych, zabytków architektonicznych, świątyń czy cmentarzy. Kres ludności żydowskiej przyszedł z okupacją niemiecką w 1939 r. Żydów z Łodzi i innych okupowanych terenów spędzono do utworzonego getta, przymuszono do niewolniczej pracy. Tych, którzy nie umarli z głodu i wycieńczenia wywożono w różnych okresach do obozów śmierci. Z 231 tys. mieszkających w 1939 r. łódzkich Żydów po zakończeniu wojny wróciło tylko ok. 46 tys.

Istnieje w Łodzi kilka pomników upamiętniających Holocaust, miejsce będące tematem dzisiejszego artykułu zostało poświęcone tym, którym udało się przeżyć.

Park Ocalałych to najmłodszy z łódzkich parków, położony pomiędzy ulicami Wojska Polskiego, Oblęgorską i ogródkami działkowymi przy ul. Źródłowej. Powstał w 2004 r. w 60 – tą rocznicę likwidacji getta, którego granica przechodziła przez obecny teren założenia parkowego.

Wnętrze parku zajmuje Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, instytucja powstała w 2010 r. której celem jest prowadzenie działalności w zakresie popularyzowania wielokulturowego i wieloetnicznego dziedzictwa Łodzi, ze szczególnym uwzględnieniem kultury żydowskiej oraz innych kultur mających znaczący wpływ na rozwój miasta.

Ważnym elementem Parku Ocalałych jest Kopiec Pamięci – wzgórze o wysokości 10 m.

Na szczycie kopca znajduje się pomnik – ławeczka Jana Karskiego.

Stojąc na wzgórzu możemy podziwiać niemal cały park.

Na zdjęciu poniżej widać Aleję im. Arnolda Mostowicza prowadzącą do Pomnika Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej. Drzewka widoczne w dalszej części planu są posadzone przez osoby ocalałe z Holokaustu, ich nazwiska z numerem drzewka wypisano na tabliczkach ułożonych wzdłuż alei.

Pomnik Polaków Ratujących Żydów zawiera symbole dwóch narodów: statuę Orła Białego oraz gwiazdę Dawida. Gwiazdę widać dopiero z lotu ptaka lub na planie parku.

Na ścianach pomnika umocowano tablice z nazwiskami Polaków uhonorowanych tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

W Parku Ocalałych odnajdziemy dwa rosnące obok siebie pomnikowe dęby – jeden uschnięty, drugi cieszy się dobrą kondycją.

Martwy dąb posiada pień o obwodzie 360 cm. To w zasadzie kilkunastometrowy kikut pozbawiony korony, z jedną uschniętą gałęzią. W innych okolicznościach kwalifikuje się do zdjęcia ochrony pomnikowej i wycięcia, jednak tu można doszukiwać się symbolu wyniszczonego narodu.