Aleja lipowa w Prędocicach – Toporowie (gm. Pieńsk).

Rozległe obszary Borów Dolnośląskich kryją wiele opuszczonych wsi i przysiółków. Zniszczenia wojenne oraz późniejsze akcje przesiedleńcze spowodowały, że niektóre nawet dobrze prosperujące przed 1945 r. osady nie zostały powtórnie zamieszkałe. O istnieniu takich opuszczonych siół pewnie nigdy bym się dowiedział, gdyby nie żywi – choć niemi świadkowie czasów świetności tych wsi – sędziwych drzew uznanych za pomniki przyrody. Dzisiejszy wpis dotyczy starej (znanej przed 1403 r.) osady serbołużyckiej Prędocice, która zapisała się w historii Polski krwawymi walkami związanymi z forsowaniem Nysy Łużyckiej, w kwietniu 1945 r. (miejscowość otrzymała wtedy kryptonim wojenny Toporów). Dziś to raczej rzadko odwiedzane miejsce (głównie podczas spotkań kombatanckich), do którego można dojść z Bielawy Dolnej drogą pożarową 5 i 1. O tym ze idziemy właściwą drogą przekonamy się mijając betonowe pozostałości po słupach energetycznych. Pod koniec 6 – 7 km trasy natrafimy na drogowskaz kierujący do pomnika artylerzysty.

Idąc dalej drogą wzdłuż Nysy Łużyckiej natkniemy się na najlepiej zachowany budynek w Prędocicach, opisywany jako dom dowódcy WOP.

W pobliżu, przy słupie granicznym, przyczółek wysadzonego mostu łączącego Prędocice z niemieckim Rothenburgiem. Idąc od opuszczonego domu w przeciwną stronę czyli w prawo, dotrzemy do zrujnowanej świetlicy WOP, z oryginalną mozaiką wykonaną z kolorowych szkieł.

Nieco wyżej duży pomnik z tablicą opisującą działania wojenne polskich żołnierzy na Łużycach.

Idąc od pomnika w kierunku północnym, po kilkuset metrach dojdziemy do poniemieckiego cmentarza.

Schodząc przy pomniku stromą skarpą w dół, natkniemy się na drogę wiodącą w kierunku północnym do kolejnego pomnika, poświęconego ofiarom walk na Łużycach.

Od tego miejsca zaczyna się pomnikowa, wielogatunkowa aleja, złożona głównie lip drobnolistnych (w sumie 80 drzew). Prowadzi dalej ku północy, początkowo niewyraźną drogą, poprzecinaną dawnymi okopami.

W ciągu alei rośnie również okazały dąb szypułkowy.

Tuż za nim aleja prowadzi przez niewielki zagajnik. W tej „leśnej” części rosną pojedyncze okazy grabów pospolitych.

Wychodzimy na otwarty teren, z widocznym dalszym fragmentem alei.

Ta część alei obsadzona jest wyłącznie lipą, obwód niektórych okazów przekracza 300 cm.

W końcowym fragmencie alei można podziwiać kilka kasztanowców. Widoczne również drzewa owocowe świadczą o tym, że dotarliśmy do byłego majątku Tormesdorf.

Szerszy opis obiektów w Prędocicach można odnaleźć tutaj, zainteresowanych innymi opuszczonymi wsiami w Borach Dolnośląskich odsyłam do artykułów „Luboszów – pomnikowe drzewa w opuszczonej wsi” oraz „Pomniki przyrody w Ławszowej (gm. Osiecznica)

Luboszów – pomnikowe drzewa w opuszczonej wsi.

Przed II wojną światową Luboszów (wówczas Lipschau – Dohms) był dość dużą wsią, położoną na lewym brzegu Kwisy. Zniszczona w wyniku działań wojennych wieś, nie została później zasiedlona ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo sowieckiego poligonu. Obecnie w Luboszowie istnieje tylko jedno gospodarstwo zamieszkałe przez parę pszczelarzy, nikłe ruiny pozostałych domostw porastają krzaki (link 1, 2, 3). Niemymi świadkami dawnej świetności osady są występujące tu w ponadprzeciętnej ilości sędziwe egzemplarze drzew. 6 okazów posiada status pomnika przyrody, kilkanaście innych proponowanych jest do objęcia tą formą ochrony.

Poznawanie Luboszowa najlepiej zacząć od oznakowanego parkingu (na miejscu dawnej stacji kolejowej) znajdującego się przy drodze Świętoszów – Osiecznica, ok. kilometra na południe od autostrady A – 18. Przechodzimy na drugą stronę jezdni i kierując się leśną drogą odchodzącą nieco na prawo, w kilka minut docieramy na południowy skraj opuszczonej osady. Mijamy początek alei kasztanowcowej i drogą po łuku dochodzimy do pomnikowego modrzewia eurojapońskiego „Mściwój” o obwodzie 305 cm..

GPS N 51°25′27.59″ , E 15°23′59.66″

„Mściwój” rośnie na skraju założenia parkowego przylegającego do zrujnowanej przedwojennej leśniczówki. W dawnym, zarośniętym już parku można odszukać wiele sędziwych drzew, 3 dęby objęto ochrona pomnikową. Najbliżej drogi którą przyszliśmy, w szpalerze okazałych drzew, rośnie pierwszy z pomnikowych dębów o obwodzie 438 cm.

GPS N 51°25′23.30″ , E 15°23′56.40″

Bliżej rozległej polany można podziwiać pomnikowy okaz dębu „Lopek” o obwodzie 450 cm.

GPS N 51°25′26.32″ , E 15°23′53.39″

3

W rogu założenia parkowego, przy skarpie, rośnie trzeci z pomnikowych dębów o nazwie „Rugiewit”. Okaz mierzy w pierśnicy 440 cm.

GPS N 51°25′25.32″ , E 15°23′47.19″

W parku tym oprócz dębów można spotkać kilka sędziwych lip, m. in. 200 – letnią lipę „Bogumiła” o obwodzie 340 cm.

Z gatunków obcego pochodzenia można wymienić sosnę wejmutkę (obw. 240 cm), sosnę czarną „Zyta” (230 cm)  i choinę kanadyjską „Indianka” o obwodzie 255 cm.

Do kolejnych pomnikowych dębów dojdziemy skręcając w lewo (w kierunku Kwisy) z pięknej alei złożonej głównie z kasztanowców białych o obwodach 150 – 200 cm.

Dąb „Marii Teresy” jest najgrubszym pomnikowym dębem w Luboszowie. Mierzy 510 cm w obwodzie, charakteryzuje się nisko osadzoną koroną. Sędziwego wyglądu dodają mu porosty, gęsto oblepiając zwisające prawie do ziemi konary.

GPS N 51°25′11.92″ , E 15°24′02.19″

W grupie okazałych dębów, ok. 200 m na pólnocny – wschód od „Marii Teresy”, rośnie pomnikowy dąb „Bazyliszek” o obwodzie 450 cm.

GPS N 51°25′13.72″ , E 15°24′06.96″

W pobliżu, po drugiej stronie wyschniętego starorzecza Kwisy, rośnie dąb szypułkowy „Wiking”.

Wychodzimy na leśną drogę wysadzaną dębami czerwonymi i kierujemy się na północ. Nastepnie dukt skręca w lewo ku poznanemu już założeniu parkowemu. Po drodze grupa okazałych „Dębów im. A. Wodziczki”.

Nie wszystkie odnotowane w literaturze okazy drzew udało mi się odnaleźć. Opisywany teren jest dość rozległy, a ilość grubych egzemplarzy drzew powalająca. Jest to jakiś pretekst by wrócić ponownie w to piękne miejsce.