Orzesznik siedmiolistkowy w Lubaniu.

Jedyny na Dolnym Śląsku pomnikowy orzesznik siedmiolistkowy, rośnie na Kamiennej Górze w Lubaniu. Przy wyszczególnianiu pomnikowych drzew tego parku w poprzednim artykule, celowo pominąłem opis tego okazu, uznając że zasługuje na szersze omówienie. Rzeczony orzesznik siedmiolistkowy o nazwie „Jerzy”, odnajdziemy po prawej stronie alejki, prowadzącej od cmentarzyka i nieczynnego basenu do amfiteatru i dalej do Alei Kombatantów.

Gatunek ten należący do rodziny orzechowatych, pochodzi z Ameryki Północnej gdzie dorasta do 30 m wysokości.

Pień zwykle jest prosty, wysoko oczyszczony z bocznych gałęzi, kora łuszczy się charakterystycznie wąskimi pasmami.

Liście duże, nieparzystopierzaste 7 – listkowe, jedne z największych u orzeszników.

Omawiany okaz ma 23 metry wysokości, 237 cm w pierśnicy, 140 lat. Korona luźna, silnie ulistniona, bez posuszu. Jeden z konarów po wichurze uległ obłamaniu.

Lubański orzesznik siedmiolistkowy owocuje, orzechy podobne do orzechów włoskich posiadają grubą zieloną okrywę rozpadającą się po dojrzeniu.

Łupina orzecha jest bardzo twarda, dziadek do orzechów nie poradził sobie z nią, ale młotek okazał się skutecznym narzędziem. Z kilkunastu owoców które udało mi się zebrać pod drzewem, tylko dwa nie były puste w środku. W smaku bardzo podobne do świeżego (nie ususzonego) orzecha włoskiego.

Wg. autorów „Wędrówki po dolinie rzeki Kwisy”, lubański orzesznik siedmiolistkowy jest najgrubszym przedstawicielem tego gatunku w Polsce.

 

Kamieniołom bazaltu na Kamiennej Górze w Lubaniu.

Bazalt już od średniowiecza służył mieszkańcom Lubania i okolic jako materiał budowlany. W wielu obecnych zabytkach Lubania ( np. mury miejskie z Basztą Bracką, Dom Solny ), zastosowano bazaltowy budulec. Wydobywany początkowo w niewielkich łomach, stał się w XIX w. przedmiotem przemysłowej eksploatacji, która w czasach rozbudowy sieci dróg w Polsce trwa do chwili obecnej. Najbardziej znanym odsłonięciem Lubańskiej Pokrywy Wulkanicznej jest nieczynny kamieniołom na Kamiennej Górze w Lubaniu. Łatwo trafić do niego z niewielkiego parkingu z tablicami dydaktycznymi przy ulicy J. Dąbrowskiego.

Bazalty nefelinowe utworzyły tu pokrywę lawową o grubości do 100 m. Działalność kamieniołomu odsłoniła pięknie wykształcone słupy o wysokości 13 – 18 m.

Ściany wyrobiska ciągną się na długości 150 metrów, na krańcu znajduje się niewielki staw. Stanowisko to jest chronione od 1994 r. jako pomnik przyrody nieożywionej.

Pod wpływem czynników atmosferycznych słupy w górnej części wyrobiska mają wyraźnie zaokrąglone naroża.

W rumowisku skalnym pod ścianą łomu leży wiele głazów, których kształt zbliżony już jest  do kuli.

Jest to znakomity przykład wietrzenia kulistego bazaltu.

To samo zjawisko można zaobserwować na blokach skalnych leżących w innych częściach parku.

Pod wpływem wielokrotnego nagrzewania ciemnej powierzchni bazaltu, wierzchnie warstwy łuszczą się.

Oprócz walorów geologicznych, park na Kamiennej Górze o powierzchni 13.6 ha jest miejscem występowania wielu pomnikowych drzew, o nich w następnym artykule.