Pomnikowy żywotnik olbrzymi z Klesna (gm. Drezdenko, lubuskie)

Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata) to drzewo iglaste z rodziny cyprysowatych pochodzące z zachodniej części Ameryki Północnej. W rodzimych stronach dorasta do 40 – 60 metrów i osiąga wiek 300 – 700 lat. Drewno tego żywotnika jest lekkie i bardzo trwałe, odporne na działanie grzybów i szkodliwych owadów. W Polsce nie ma znaczenia gospodarczego, jest sadzony jako drzewo ozdobne. Igły są zimozielone, łuskowate, o długości 2 mm, silnie pachną po roztarciu i przylegają do pędów.

żywotnik olbrzymi - łuskowate liście i szyszki

Do Europy został sprowadzony w 1853 r., egzemplarze posadzone jeszcze w XIX w. osiągnęły już wiek 100 – 150 lat i niektóre z nich w Polsce zostały objęte ochroną pomnikową. W rejestrze GDOŚ figuruje 71 pojedynczych okazów żywotnika olbrzymiego o statusie pomnika przyrody oraz 17 grupowych pomników przyrody. Prawie połowa z nich (37 obiektów) rośnie na terenie Dolnego Śląska, w województwie lubuskim zaledwie 5 obiektów ale to właśnie tu znajduje się egzemplarz noszący miano najgrubszego polskiego okazu żywotnika olbrzymiego. Rekordowy egzemplarz usytuowany jest w rozległym kompleksie leśnym na obszarze administracyjnym wsi Klesno (gm. Drezdenko), przy dawnej leśniczówce w osadzie Dziuplina.

Dziuplina - budynek dawnej leśniczówki

Drzewo zostało powołane do ochrony pomnikowej na mocy Rozporządzenia nr 29 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Klesno - pomnikowy żywotnik olbrzymi

Odnalezienie żywotnika z Klesna nie należy do łatwych zadań. Z Drezdenka drogą nr 160 kierujemy się w stronę Dobiegniewa i po przejechanie ok. 6,5 km skręcamy w prawo, w leśną drogę naprzeciw parkingu, kierowani drogowskazem „Osada Dziuplina”.

drogowskaz do osady Dziuplina

Po przejechaniu prawie dwóch kilometrów wypatrujemy stojącego po lewej stronie drogi poniemieckiego drogowskazu i w tym miejscu skręcamy w prawo. Po kolejnych 100 metrach znajdziemy się na polanie z zabudowaniami dawnej leśniczówki.

niemiecki drogowskaz na trasie do pomnikowego żywotnika

Dziuplina - otoczenie pomnikowego żywotnika

Pomnikowy okaz rośnie w sąsiedztwie czterech chudszych żywotników olbrzymich, ale o podobnej wysokości ok. 25 metrów. Dopiero gdy podejdzie się bliżej i przyjrzy się ich pniom, bez trudu znajdziemy ten właściwy, oznakowany właściwą tabliczką.

GPS N 52°54′27.6″ , E 15°47′36.2″

Dziuplina - pomnikowy żywotnik olbrzymipomnikowy żywotnik olbrzymi z Klesnapień pomnikowego żywotnika z Klesna

Pień tego drzewa na wysokości ok. 2 metrów rozwidla się na trzy mniejsze przewodniki. Prawdopodobnie mamy tu do czynienia ze zrostem trzech drzew, ale rozgałęziają się one powyżej pierśnicy (130 cm) i zgodnie z zasadami dendrometrii możemy okaz traktować i mierzyć jako jednopniowy.

Dziuplina - pień pomnikowego żywotnika olbrzymiegoDziuplina - pień pomnikowego żywotnikapnie pomnikowego żywotnika z Klesna

Pomiar obwodu dokonany pod koniec maja 2023 r. dał wynik 543 cm, w 2006 r. mierzył 520 cm, w 2013 r.  jego obwód wynosił 533 cm. Na podstawie tych danych można obliczyć średni przyrost grubości 1,35 cm/rok. Szacunkowy wiek opisywanego żywotnika to ok. 150 lat.

Dziuplina - pomiar obwodu pomnikowego żywotnikaKlesno - pomiar obwodu pomnikowego żywotnika

obwód pomnikowego żywotnika

W odległości 200 metrów od pomnikowego żywotnika znajduje się kwatera myśliwska a przy niej dwa interesujące pomniki z płaskorzeźbami i napisami wykutymi na powierzchni głazów narzutowych.

Dziuplina - kwatera myśliwskaDziuplina - pierwszy pomnik przy kwaterze myśliwskiejDziuplina - drugi pomnik przy kwaterze myśliwskiej

Arboretum w Lipnie (gm. Niemodlin, opolskie).

Pod koniec XVIII w. właściciel dóbr niemodlińskich hrabia Jan Nepomucen Karol Praschma postanowił przekształcić dawny zwierzyniec na modny w tym czasie park krajobrazowy w stylu angielskim. Cześć rozległego założenia przeznaczył na stworzenie parku dendrologicznego z kolekcją drzew ze strefy umiarkowanej Ameryki Północnej, Azji, Europy Południowej. Obecnie arboretum (4,18 ha) znajduje się w administracji Nadleśnictwa Tułowice, jest ogólnodostępne (darmowe) w porze dziennej, przez cały rok. Dojazd do arboretum jest dobrze oznakowany (najłatwiej trafić z Niemodlina ul. Daszyńskiego), na miejscu obok zabytkowego budynku przygotowano parkingi.

GPS N 50°36’58” , E 17°36’16”

Spacerując wytyczoną ścieżką przyrodniczą możemy się zapoznać z 95 gatunkami drzew i krzewów.

Przez arboretum przepływa strumień, nad którym przerzucono kilka uroczych mostków.

Ozdobą arboretum w Lipnie jest kolekcja różaneczników, szczególnie pięknych w okresie kwitnienia.

Przy ogrodzeniu arboretum ustawiono wieżę widokową, z której można podejrzeć staw Zofia.

Statusem pomników przyrody w arboretum uhonorowano 4 okazy drzew: żywotnik olbrzymi, jałowiec wirginijski, tulipanowiec amerykański, miłorząb dwuklapowy. Przyjmuje się, że zostały one posadzone w pierwszych latach istnienia parku dendrologicznego (ok. 1782 r.) i w obrębie swojego gatunku należą do najstarszych egzemplarzy w Polsce. Wyjątkowo okazale prezentuje się pomnikowy żywotnik olbrzymi, rosnący nad strumieniem, tuż przy wejściu do arboretum.

Drzewo mierzy w obwodzie 442 m, wysokość okazu 34 m, wiek ok. 230 lat.

W pobliżu żywotnika rośnie prawdopodobnie najstarszy w Polsce okaz jałowca wirginijskiego. Drzewo – pomnik przyrody – mierzy w pierśnicy 218 cm, wysokość jałowca 28 metrów.

Dziwnym pokrojem charakteryzuje się pomnikowy tulipanowiec amerykański. Na wysokości 4 m z masywnego pnia wyrasta potężny konar, który u nasady przykryto daszkiem zabezpieczającym przed deszczem.

Tulipanowiec mierzy w obwodzie 485 cm, wysokość drzewa 32,5 m.

Ostatni pomnikowy okaz – miłorząb dwuklapowy – rośnie przy ogrodzeniu budynku dawnej leśniczówki. Dobrze widoczny jest również z okolicy parkingu.

Miłorząb posiada prosty pień o obwodzie pierśnicowym 258 cm, wysokość drzewa 28 m.