Choć Żerkowice kojarzone są ze skałami osadowymi, piaskowcem ( Huzarski Skok, Skała z Medalionem i trzy kamieniołomy piaskowca w okolicy ), to opisany poniżej pomnik przyrody nieożywionej dokumentuje działalność wulkaniczną, związaną z wylewami bazaltowej magmy. Nie jest to jednak kolejne stanowisko chroniące oddzielność słupową bazaltu. Słupy owszem są, ale nie to stanowi o wyjątkowości tego miejsca.
W północnej części wsi szukamy zjazdu z głównej drogi 297 na Gaszów, Skałę. Po ok. 200 metrach przy ostatniej posesji po lewej stronie, znajduje się zwykle otwarta brama z napisem ” NIEPOWOŁANYM WSTĘP WZBRONIONY”. Poczułem się powołany do napisania tego artykułu, więc przekroczyłem bramę.
Kilkadziesiąt metrów dalej znajduje się dawne wyrobisko bazaltu.
Najciekawsza jest ściana po prawej stronie, za tabliczką „pomnik przyrody” wiszącą na jednym z drzew.
Widoczne po lewej stronie górnego zdjęcia słupy tworzą tzw. różę bazaltową.
Słupy otacza gruba warstwa tufu wulkanicznego, osiągająca miejscami kilka metrów grubości.
W dalszej części wyrobiska ( uwaga na pszczoły! ) znajdziemy ściany utworzone z bazaltowego tufu oraz typowe, znane z innych stanowisk słupy.
Nie jest to jedyne wyrobisko bazaltu w Żerkowicach. Kilka innych dostępnych jest z głównej drogi biegnącej przez wieś. Ok. 100 metrów przed charakterystycznym budynkiem tartaku na północnym krańcu miejscowości, znajduje się odsłona, w której w warstwach tufu zalegają piaskowcowe bomby wulkaniczne.
Kamieniołom jest od 1988 r. chroniony jako pomnik przyrody nieożywionej. Miejsce to jest mało znane i rzadko opisywane w literaturze. Szkoda że znajdując się na terenie prywatnym, dostęp do niego jest utrudniony ( choć tak naprawdę nie znam stosunku właścicieli do odwiedzających ).
