Pomnikowa lipa w Stroniu Śląskim (pow. kłodzki, dolnośląskie).

Stronie Śląskie to niewielkie przygraniczne miasto (siedziba gminy miejsko – wiejskiej) położone w powiecie kłodzkim (dolnośląskie), w Sudetach Wschodnich, u zbiegu Białej Lądeckiej i Morawki. Rozwój gospodarczy miasta i gminy oparty jest na dalszym rozwijaniu turystyki, sportu i rekreacji – leży w pięknym krajobrazowo regionie, na jej terenie jest sporo interesujących miejsc: Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie, Muzeum Ziemi w Kletnie, stara sztolnia uranowa w okolicy Kletna. Amatorów sportów zimowych przyciąga m.in. ośrodek narciarski „Czarna Góra”, stacja narciarska Kamienica, stoki w Bielicach, Nowej Morawie i Starym Gierałtowie. O walorach przyrodniczych gminy świadczy położenie w całości na terenie Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny, z czterema rezerwatami przyrody, dwoma użytkami ekologicznymi i zaledwie jednym pomnikiem przyrody!? Jest nim lipa drobnolistna rosnąca Stroniu Śląskim, nad Morawką, tuż przy kaplicy św. Onufrego z XVIII w.

Stronie Śląskie - pomnikowa lipa na tle kaplicy św. Onufregopomnikowa lipa w Stroniu Śląskimpomnikowa lipa w Stroniu Śl.

Pomnikowa lipa ze Stronia Śląskiego znajduje się ok. 500 m poniżej kamiennej zapory na Morawce, która wraz z wałem ziemnym tworzy suchy zbiornik przeciwpowodziowy o pojemności 1,38 mln m³.

zapora i przerwany wał przeciwpowodziowy w Stroniu Śląskimzapora na Morawce w Stroniu Śląskim

15 września 2024 r. podczas powodzi intensywne opady deszczu spowodowały przepełnienie zbiornika i przelanie wody przez zaporę. Następnie po lewej stronie od zapory murowanej doszło do rozmycia wału ziemnego, co skutkowało wypłynięciem niemal całości zgromadzonej wody w zbiorniku.

teren poniżej zapory w Stroniu Śląskim

Powstała fala powodziowa spustoszyła nadbrzeżną, południową część Stronia Śląskiego, następnie połączyła wody z Białą Lądecką siejąc dalsze zniszczenia mostów, dróg i zabudowań. Po zalaniu prawie całego Stronia Śląskiego zrujnowała niżej położone części Lądka – Zdroju, Radochowa, Trzebieszowic, Ołdrzychowic Kł. i Żelazna. W dalszej kolejności niszcząca fala połączyła się z wezbraną Nysą Kłodzką pogrążając i tak już zalane Kłodzko. Przyglądając się uszkodzeniom grubych murów kaplicy pw. św. Onufrego, ciężko jest uwierzyć, że rosnąca obok pomnikowa lipa wyszła z tragedii praktycznie bez szwanku.

zniszczony powodzią teren przy kaplicy św. OnufregoStronie Śląskie - zniszczona powodzią kaplica pw. św. Onufregopomnikowa lipa przy kaplicy św. Onufrego w Stroniu Śląskimpomnikowa lipa przy kaplicy pw. św. Onufrego w Stroniu Śląskim

Jakim cudem opisywana lipa nie została uszkodzona przez żywioł? Dlaczego stoi dalej podczas gdy woda zabrała mosty, budynki i boisko przy której rosła? Natura nie przestaje zaskakiwać…

pomnikowa lipa obok kaplicy św. Onufrego w Stroniu Śląskimpomnik przyrody - lipa w Stroniu Śląskim

Stronie Śl. - pień pomnikowej lipy

Pomnikowe drzewo posiada pień od którego na wysokości ok. 1,5 metra odchodzą 3 główne przewodniki. W jednym z nich znajduje się sporej wielkości dziupla – jednak nie jest ona skutkiem powodzi – była opisywana już 2015 r.

przelotowa dziupla w pniu pomnikowej lipy

Ocalałe z powodzi drzewo posiada status pomnika przyrody na mocy Rozporządzenia nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Stronie Śląskie - pień pomnikowej lipypień pomnikowej lipy ze Stronia Śląskiego

Obwód pomnikowej lipy wynosi 641 cm, wysokość okazu 25 metrów. Pień nie został oznakowany typową tabliczką. Zresztą nie ma co się dziwić, na mapie Parku Morawka w Stroniu Śląskim słowem nie wspomniano o istnieniu pomnikowego drzewa przy kaplicy św. Onufrego.

pień pomnikowej lipy ze Stronia Śl.Stronie Śląskie - pień pomnikowej lipy o obwodzie 641 cmtablica Park Morawka w Stroniu Śląskim

Pomnikowy dąb z Dąbrówki (gm. Sieradz, łódzkie).

Bardzo rzadko zdarza mi się opisywać martwe drzewo będące pomnikiem przyrody. Najczęściej po uschnięciu pomnikowego egzemplarza, dąży się do najszybszego zniesienia ochrony ze względu na utratę wartości przyrodniczych i/lub zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego. Kolejnym krokiem jest całkowite wycięcie drzewa, bądź przycięcie go postaci kilkumetrowego kikuta, zwanego świadkiem. Szansę na powolny rozkład mają pomnikowe okazy drzew rosnące na terenach niezabudowanych, te zgodnie z Ustawą o Ochronie Przyrody (art. 40) podlegają ochronie aż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu. Czy ogromny dąb znajdujący się w parku podworskim w miejscowości Dąbrówka, w gminie Sieradz (łódzkie) zlokalizowany jest na terenie niezabudowanym? Raczej nie – obok stoi blok mieszkalny po PGR. Zanim więc drzewo padnie pod naporem piły łańcuchowej, spróbuję opisać pomnikowy okaz i zostawić kilka zdjęć dla potomnych.

GPS N 51°32’45.6” , E 18°43’02.7”

pomnikowy dąb na skraju parku w Dąbrówce

Dąbrówka - martwy, pomnikowy dąb

Jeszcze 10 lat temu dąb z Dąbrówki Sieradzkiej opisywany był przez Andrzeja Webera (na stronie Rejestru Polskich Drzew Pomnikowych) jako wysokie drzewo (31 metrów), o szybkich przyrostach w obwodzie, z szeroką koroną podtrzymywaną przez dwa główne przewodniki. Autor wpisu wyrażał obawę, czy ubytek kominowy manifestujący się potężną, przelotową dziuplą nie zaburzy statyki drzewa.

Dąbrówka - dziupla w pniu pomnikowego dębuDąbrówka -dziupla w pomnikowym dębie

Niestety, w 2020 r. wyłamał się główny konar i dąb utracił większość korony. Pozostały mniejszy przewodnik prawdopodobnie przegrał walkę o dostęp do światła słonecznego i nie był w stanie wyżywić ogromnego drzewa. W konsekwencji doszło do jego obumarcia.

Dąbrówka - zniszczona korona pomnikowego dębuDąbrówka - uschnięty konar pomnikowego dębu

Przed opisywanym dębem ustawiono tablicę poświadczającą przeprowadzenie w 2020 r. zabiegów pielęgnacyjnych na pomnikowych drzewach w gminie. Ciekawe, czy były wykonane przed, czy po katastrofie? Mogły jej zapobiec, czy tylko posprzątano skutki?

Dąbrówka - Paweł Lenart przed pomnikowym dębemDąbrówka - tabliczka przed pomnikowym dębem

Dąb posiada (jeszcze) status pomnika przyrody na mocy Rozporządzenia Wojewody Sieradzkiego z dnia 3 lutego 1998 r. w sprawie uznania za pomnik przyrody. Jego pień został oznakowany stosowną tabliczką. Obwód drzewa na wysokości pierśnicy wynosił w 2020 r. imponujące 745 cm! Dalszy przyrost został przyhamowany śmiercią okazu.

pień pomnikowego dębu z Dąbrówki