Pomnikowa aleja kasztanowcowa przy kościele pw. św. Andrzeja w Kościelcu (pow. kolski, wielkopolskie).

Ważnym punktem na wielkopolskiej części Szlaku Romańskiego jest miejscowość Kościelec Kolski (pow. kolski, wielkopolskie). Tutejszy kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła został wybudowany prawdopodobnie w połowie XII wieku. Świątynię przebudowywano w 1600 r., wtedy to dostawiono od północy zakrystię, a w 1760 r. od zachodu dołączono drewnianą nawę, wówczas starsza część zaczęła pełnić funkcję prezbiterium. W 2001 r. drewniana nawa została rozebrana i w jej miejscu postawiono ceglaną, dość pokraczną bryłę.

kościół pw. św. Andrzeja w Kościelcu

Z pierwotnego kościoła zachowała się dawna nawa z piaskowcowych ciosów, zakończona półkolistą apsydą z romańskimi okienkami.

Kościelec - kościół pw. św. Andrzejaabsyda kościoła pw. św. Andrzeja w KościelcuKościelec Kolski - romańskie okienko w absydzieprezbiterium kościoła pw. św. Andrzeja w Kościelcu

W pobliżu kościoła ma swój początek aleja złożona z kasztanowców białych, chroniona w formie pomnika przyrody. Biegnie w kierunku północnym, po krawędzi parku.

Kościelec - początek pomnikowej alei kasztanowcowej1. Początek pomnikowej alei kasztanowcowej w Kościelcu

Pierwotnie w założeniu alejowym rosło 50 kasztanowców, obecnie pomnikowa aleja liczy 38 okazów.

2. Pomnikowa aleja kasztanowcowa w Kościelcu3. Pomnikowa aleja kasztanowcowa w Kościelcu4. Pomnikowa aleja kasztanowcowa w Kościelcu

Obwody pomnikowych drzew w alei mieszczą się w przedziale 101 – 336 cm, wysokość okazów od 5 do 22 metrów.

5. Pomnikowa aleja kasztanowcowa w Kościelcu6. Pomnikowa aleja kasztanowcowa w Kościelcu

7. Pomnikowa aleja kasztanowcowa w Kościelcu8. Koniec pomnikowej alei kasztanowcowej w Kościelcu

Aleja kończy się na skraju ruchliwej drogi krajowej nr 92, na wysokości urzekającego, neorenesansowego pałacu.

pałac w Kościelcu - widok od strony drogi

pałac w Kościelcu

Do zabytkowej budowli przylega rozległe założenie parkowe z wieloma pomnikowymi drzewami. Szkoda, że nie było czasu, by bliżej się z nim zapoznać.

Pomnikowe aleje w gminie Syców (pow. oleśnicki, dolnośląskie).

Pomnikowa aleja to specyficzny rodzaj grupowego pomnika przyrody, w którym ochroną obejmuje się drzewa obsadzone rzędami po obu stronach drogi. Aleje były i są istotnym elementem kompozycyjnym założeń parkowych, podnosiły również rangę drogi dojazdowej do założeń rezydencjonalnych czy też innych ważnych miejsc. Skłonność do kształtowania dróg jako alei utrwaliła się w XIX w. i była kontynuowana także później. Oprócz walorów estetycznych aleje likwidowały monotonię, ułatwiały orientację w terenie (szczególnie zimą, gdy śnieg zasypał drogę), chroniły przed słońcem i wiatrem. Te, które przetrwały do czasów współczesnych, posiadające nawet kilka kilometrów długości, powoływane są niekiedy do ochrony pomnikowej.

W dolnośląskiej gminie Syców możemy podziwiać dwie aleje o statusie pomników przyrody, jedna obsadzona jest kasztanowcami, druga lipami drobnolistnymi. Dwa rzędy kasztanowców znajdziemy we fragmencie drogi pomiędzy Szczodrowem a Zawadą.

GPS  N 51°18′17.1″, E 17°34′59.4″(początek) ; N 51°18′25.5″ , E 17°35′23.1″ (koniec)

1. Początek pomnikowej alei na drodze Szczodrów-Zawada

2. Pomnikowa aleja kasztanowców przy drodze Szczodrów-Zawada

3. Pomnikowa aleja kasztanowców przy drodze Szczodrów-Zawada

Na odcinku 500 m, po obu stronach drogi, rośnie 82 szt. kasztanowców białych (w rejestrze RDOŚ 85 szt.) o obwodach 170 – 270 cm i przeciętnej wysokości 19 metrów. Aleja jest objęta ochroną pomnikową od 4 października 1984 r.

4. Pomnikowa aleja kasztanowców przy drodze Szczodrów-Zawada

5. Pomnikowa aleja kasztanowców przy drodze Szczodrów-Zawada

6. Pomnikowa aleja kasztanowców przy drodze Szczodrów-Zawada

7. Pomnikowa aleja kasztanowców przy drodze Szczodrów-Zawada

8. Pomnikowa aleja kasztanowców przy drodze Szczodrów-Zawada

9. Koniec pomnikowej alei na drodze Szczodrów-Zawada

Pomnikowa aleja złożona z lip drobnolistnych położona jest na terenie wsi Stradomia Wierzchnia.  Aby do niej trafić należy w okolicach stacji paliw skręcić w lokalną drogę oznaczoną drogowskazem „Biskupice 6 km”, po 350 m wjedziemy na teren leśny a po kolejnych 200 m skręcamy w lewo. Po 300 m kończy się las a zaczyna wspomniana aleja lipowa.

GPS  N 51°16′50.5″, E 17°37′21″ (początek) ; N 51°16′51″ , E 17°37′13.7″ (koniec)

aleja lipowa w Stradomii Wierzchniej

aleja lipowa w Stradomii Wierzchniej zimą

aleja lipowa w Stradomii

1. Pomnikowa aleja w Stradomii Wierzchniejpoczątek alei lipowej

2. Stradomia Wierzchnia - pomnikowa aleja

3. Stradomia Wierzchnia - pomnikowa aleja lipowa

4. Stradomia Wierzchnia - uszkodona lipa w pomnikowej alei

Chociaż w alei rośnie 15 lip to ochroną pomnikową objęto 5 okazów (pierwotnie 6) o obwodach: 405, 555, 530, 510, 580 cm. Wysokość drzew od 7 do 21 m, szacunkowy wiek – ponad 200 lat.

5. Stradomia Wierzchnia - usychająca lipa w pomnikowej alei

6. Stradomia Wierzchnia - pomnikowa aleja

7. Stradomia Wierzchnia - pomnikowa aleja

8. Stradomia Wierzchnia - jedna z lip w pomnikowej alei

Na pniu ostatniej lipy w alei wisi słabo już czytelna tablica, zawieszona jeszcze przed 1990 r. (w godle orzeł bez korony).

9. Stradomia Wierzchnia - pomnikowa lipa z zawieszoną tablicą

10. Tablica na pomnikowej lipie11. Stradomia Wierzchnia - koniec pomnikowej alei12. Stradomia Wierzchnia - pomnikowa lipa na końcu alei

Okazałe lipy uzyskały status pomnika przyrody  w 1964 r. W zasadzie nic nie stoi na przeszkodzie by ochroną pomnikową objąć wszystkie lipy w alei.

13. Stradomia Wierzchnia - pomnikowa aleja lipowa

14. Stradomia Wierzchnia - aleja lipowa

15. Stradomia Wierzchnia - okazała lipa w pomnikowej alei

Godna ochrony pomnikowej jest aleja dębowa ciągnąca się na długości prawie 800 m we wschodniej części wsi Stradomia Wierzchnia.

aleja dębowa we wsi Stradomia Wierzchnia