Święty Kamień w Zalewie Wiślanym (gm. Tolkmicko).

Jedną z głównych atrakcji okolic Tolkmicka jest Święty Kamień – olbrzymi eratyk będący pomnikiem przyrody nieożywionej. Głaz ten leży w wodach Zalewu Wiślanego, ok. 4 kilometry od Tolkmicka, w kierunku Fromborka.

GPS N 54°20′25.75″, E 19°34′39.95″

Święty Kamień oddalony jest ok. 25 m od plaży (odległość zależy od stanu wody w Zalewie Wiślanym); woda przy samym głazie ledwie sięga kolan, więc nie brakuje amatorów pragnących się na niego wdrapać.

Obwód pomnikowego głazu wynosi 13.8, wysokość 2.2 m. Ochroną pomnikową został objęty w listopadzie 1962 r.

Materiał budujący głaz to grubo- i drobnoziarnisty gnejs oczkowy o wybitnie kierunkowym ułożeniu ziaren. Jasnoszare oraz różowawe skalenie ułożone są w wydłużone pakiety o soczewkowatych kształtach. Wśród nich występuje ciemnoszary kwarc. Całość poprzedzielana jest smugami drobnoziarnistych, wydłużonych skupień minerałów ciemnych: piroksenów, amfiboli i biotytu (źródło).

Do pomnikowego eratyku można się dostać na kilka sposobów. Zmotoryzowanym polecam drogę z Tolkmicka do leśniczówki Nowy Wiek (przedłużenie ul. Morskiej); ok. 700 m za nią znajduje się niewielki parking z namalowanym na drzewie drogowskazem.

Dalej schodzimy piechotą przez piękny wąwóz – charakterystyczny element krajobrazu Wysoczyzny Elbląskiej.

Po drodze mijamy okaz buka pospolitego – pomnik przyrody o obwodzie 336 cm i wysokości 31 m.

Dochodzimy do torów kolejowych i skręcamy w lewo. Po 100 m wypatrujemy tablicy z opisem Świętego Kamienia.

Z okolicy głazu rozciągają się wspaniałe widoki na Zalew Wiślany oraz na pobliski Frombork.

W gminie Tolkmicko jest jeszcze jeden pomnikowy eratyk o podobnych rozmiarach. Nazywany jest „Kamieniem Świętego Wina”, a zlokalizowany jest w rezerwacie „Buki Wysoczyzny Elbląskiej”. Więcej o nim i o innych głazach narzutowych w następnym artykule.

Kamień św. Wojciecha w Leosi (pow. świecki, kujawsko – pomorskie).

Jeden z największych głazów narzutowych w Polsce nazywany Kamieniem św. Wojciecha lub Diabelskim Kamieniem znajduje się w pobliżu Leosi – niewielkiej osady leśnej w gminie Drzycim (pow. świecki, woj. kujawsko – pomorskie). Według różnych źródeł eratyk zajmuje drugie, względnie trzecie miejsce w rankingu największych polskich narzutniaków, zamiennie z Głazem Mszczonowskim (Zawady, woj. łódzkie).

Piesi turyści mogą się do głazu dostać pociągiem (w Leosi jest stacja PKP), potem 350 m na wschód, następnie 500 m na południe. Samochodem lub rowerem docieramy do pomnikowego głazu ze wsi Bedlenki lub z drogi 239 Gródek – Laskowice (przy szosie ustawiono drogowskaz).

GPS N 53°29′08″, E 18°23′52″

W obu przypadkach należy przejechać ok. 2,5 km leśną, trochę zniszczoną drogą, do niewielkiego parkingu z tablicą informacyjną i miejscem piknikowym. Dalej już piechotą, ok. 150 m szlakiem niebieskim.

Przy samym głazie również ustawiono ławki i stoły, więc można się posilić podziwiając olbrzymie rozmiary głazu przywleczonego przez lodowiec ze Skandynawii.

Obwód pomnikowego eratyku wynosi 24.5 m, szerokość 8.8 m, wysokość ok. 3.8 m.

Materiał budujący Kamień św. Wojciecha to granit; na powierzchni głazu widoczne są słabo czytelne napisy oraz otwory po wierceniach.

Z głazem związane są legendy – jedna głosi, że z tego miejsca św. Wojciech wygłosił jedno ze swoich kazań w drodze do Prus. Według innego podania diabeł przenosił kamień by przegrodzić nurt Wdy, na szczęście nie zdążył przed świtem i był zmuszony porzucić go kilometr od rzeki.