Pomniki przyrody ożywionej w Zakopanem.

Zakopane, zwane też nieformalnie „zimową stolicą Polski”, położone jest w śródgórskiej dolinie pomiędzy Tatrami (od południa) a Gubałówką (od północnego zachodu). Oblegane niemal przez cały rok przez tłumy ludzi: narciarzy – szukających tu dobrych warunków do uprawiania sportów zimowych, turystów – traktujących miasto jako punkt wypadowy w Tatry oraz innych pragnących zaznać „góralskich klimatów”.

W Zakopanem istnieje 8 pomników przyrody (w tym jeden pomnik przyrody nieożywionej), jednak znalezienie w sieci zdjęć i szerszych informacji na ich temat jest prawie niemożliwe. Surowe, górskie warunki środowiskowe powodują, że tutejsze pomnikowe egzemplarze drzew nie osiągają szczególnie okazałych rozmiarów. Tym samym pozostają w cieniu bardzo bogatej oferty turystycznej miasta i nie stanowią jej uzupełnienia. Poznawanie pomników przyrody Zakopanego nie ułatwia również brak właściwego oznakowania i lokalizacja większości obiektów na prywatnych gruntach.

Nawet ci turyści, dla których zwiedzanie Zakopanego sprowadza się do przejścia po Krupówkach, mogą podziwiać grupę 25 pomnikowych cisów, zlokalizowanych przy kościele pw. Najświętszej Rodziny (Krupówki 1a).

Niemal w centrum miasta, przy skrzyżowaniu ulic W. Zamoyskiego i T. Chałubińskiego, znajduje się powierzchniowy pomnik przyrody „Las Chałubińskich”, o powierzchni 1,33 ha. To unikalny (jeden z ostatnich), najstarszy i najlepiej zachowany fragment dolnoreglowego lasu mieszanego w tym rejonie.

W drzewostanie „Lasu Chałubińskich” występuje buk pospolity, świerk pospolity, klon jawor, olsza szara, jesion wyniosły, jodła pospolita, jarząb pospolity, sosna pospolita, modrzew europejski, wierzba iwa. Szacunkowy wiek drzew 40 – 140 lat.

Droga do dolnej stacji kolejki na Kasprowy Wierch (Aleja Przewodników Tatrzańskich) obsadzona jest po obu stronach (od skrzyżowania z ul. Karłowicza w górę) starymi egzemplarzami jesionów, modrzewi i jaworów. Stanowią one pomnik przyrody zwany „Aleją drzew prowadzącą do Kuźnic”.

Drzewa otaczające posesję nr 11 przy Alei Przewodników Tatrzańskich stanowią grupowy pomnik przyrody (2 modrzewie, 13 jesionów).

Kolejny grupowy pomnik przyrody znajduje się w innej części Zakopanego, na terenie posesji Mrowce 5. Ochroną pomnikową objęto tu 2 klony jawory i 3 dęby.

Przy ogrodzeniu rozdzielającym posesje Sobczakówka 9a i 10 rosną obok siebie 2 pomnikowe drzewa: sosna limba i klon jawor. Pomnikami przyrody zostały całkiem niedawno, bo w drugiej połowie 2015 r.

Jawor jest okazem wielopiennym (obwód 120, 100, 111, 116, 144 cm), wysokim na 25 m.

Obwód pnia pomnikowej sosny limby wynosi 173 cm, wysokość 20 metrów.

Cisy Raciborskiego w Harbutowicach.

Cis pospolity to chroniony gatunek wiecznie zielonego drzewa lub krzewu iglastego. Charakteryzuje się bardzo wolnym przyrostem, a przy tym należy do najbardziej długowiecznych drzew świata. Dwa najstarsze polskie cisy są równocześnie najstarszymi drzewami w Polsce. Mowa tu o pomnikowym egzemplarzu zlokalizowanym w Henrykowie Lubańskim (dolnośląskie) liczącym prawie 1300 lat, oraz cisie rosnącym w Bystrzycy (gm. Wleń, dolnośląskie) w wieku 814 lat. 754 lata liczy kolejny dolnośląski cis, rosnący na terenie pocysterskiego opactwa w Henrykowie (gm. Ziębice). Czwarty w tym zestawieniu cis znajduje się już w Małopolsce, we wsi Harbutowice (gm. Sułkowice, pow. myślenicki). Razem z drugim, rosnącym kilka metrów obok cisem, tworzy parę znaną pod nazwą „Cisy Raciborskiego”.

GPS N 49°47’39.40″ , E 19°46’20.50″

Choć para pomnikowych cisów rośnie na uboczu wioski, z dala od głównej drogi 956 prowadzącej przez wieś, to nie jest kłopotem do nich trafić. Piesi mogą się kierować czarno znakowanym szlakiem turystycznym, a zmotoryzowani drogowskazami ustawionymi przy każdym ważniejszym skręcie.

Dopisek na drogowskazie +400 m jest rzeczowy. 200 m to odległość do niewielkiej zatoki przy drodze, gdzie można zostawić auto i ze względu na bardzo stromy podjazd dalej iść piechotą.

„Cisy Raciborskiego” rosną w przysiółku Chodnikówka, otoczone zabudowaniami gospodarczymi (posesja nr 273).

Obok cisów ustawiono tablicę, a same drzewa otoczono płotkiem.

„Cisy Raciborskiego” od 1953 r. posiadają formalnie status pomników przyrody. O ich ochronę zabiegał jeszcze w latach przedwojennych prof. Marian Raciborski (1863-1917).

Obwód pomnikowych okazów wynosi 305 i 143 cm, wysokość 11 metrów. Wg C. Pacyniaka starszy (grubszy) egzemplarz liczy sobie 700 lat.

W innych przysiółkach Harbutowic rosną jeszcze ze 4 pomnikowe okazy cisów, jednak znacznie mniejszych rozmiarów.