Skałka pod Sosną w Tenczynku (gm. Krzeszowice, małopolskie).

Tytułowa „Skałka pod Sosną” to jeden z trzech pomników przyrody nieożywionej w gminie Krzeszowice (pow. krakowski, małopolskie), która zlokalizowana jest w miejscowości Tenczynek, u zbiegu ulic Mądrzyka i Sienkiewicza. To dziewiąty przystanek na Szlaku Dawnego Górnictwa Węglowego – Pętli Tenczyńskiej o długości 12 km. Zmotoryzowani turyści mogą mieć problem z bezpiecznym zaparkowaniem auta, chyba najlepiej postawić pojazd przy pobliskim Ośrodku Zdrowia (ul. Reymonta) i przejść się wzdłuż ogrodzenia placu zabaw.

GPS N 50°07′02.9″ , E 19°36′53.8″

Tenczynek - widok ogólny Skałki pod SosnąSkałka pod Sosną - widok z ul. MądrzykaSkałka pod Sosną - widok ogólny

„Skałka pod Sosną” ma wysokość ok. 4,5 metra, zbudowana jest z uławiconego piaskowca i zlepieńca, powstałego w górnym karbonie, ok. 300 mln lat temu. Od strony skrzyżowania porośnięta jest mchami i częściowo przesłonięta niską roślinnością.

Tenczynek - pomnikowa Skałka pod Sosnąpomnik przyrody - Skałka pod Sosnąautor obok Skałki pod Sosną

Górna część skały jest płaska, miejscami wygląda jakby była zeszlifowana, na jej krawędzi rośnie kilka brzóz.

Tenczynek - górna część Skałki pod Sosnągórna część Skałki pod Sosną

Nazwa skały pochodzi od sosny wyciętej w 2006 r. – pozostał po niej niewysoki pień i upiornie poskręcane korzenie wnikające w szczeliny.

Tenczynek - pozostałości sosny na pomnikowej skaleTenczynek - korzenie sosny na skale

Opisywany obiekt chroniony jest od 1970 r. jako pomnik przyrody nieożywionej. Aktualna podstawa prawna do jego ochrony to Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Krakowskiego z dnia 30.01.1997 roku w sprawie pomników przyrody na terenie województwa krakowskiego.Tenczynek - tablice przy Skałce pod Sosną

U podstawy skałki ustawiono tablice dokładnie opisujące pomnikowe geostanowisko.

treść tablicy obok Skałki pod Sosnąopis Skałki pod Sosną

Z treści tablic możemy się dowiedzieć, że zlepieniec budujący skałę składa się z różnej wielkości otoczaków pozbawionych ostrych kantów podczas transportu rzecznego. Skała jest silnie zwietrzała, barwy żółtawobrunatnej, na powierzchni zwietrzałej – szara. Jej geologiczna nazwa brzmi: „polimiktyczny zlepieniec krzemionkowy z Tenczynka”. Ławice skały są skośnie warstwowane, ogólnie nachylone ku południowi.

Tenczynek - zlepieńcowa skałaskośny układ warstw zlepieńca w Skałce pod Sosną.

Niedaleko Tenczynka – w Rudnej – znajdują się malownicze ruiny Zamku Tenczyn.

Zamek TenczynRudno - zamek Tenczyn

Źródło Jerzy w Brzoskwini (gm. Zabierzów, małopolskie).

Brzoskwinia to wieś położona na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, w gminie Zabierzów (pow. krakowski, małopolskie). Południowo – zachodnią część miejscowości przecina Autostrada A-4, cała wieś znajduje się na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. W Brzoskwini ma swój początek/koniec czarny szlak turystyczny (prowadzący do stacji kolejowej w Rudawie), który przy remizie spotyka się ze szlakiem niebieskim prowadzącym do malowniczej Doliny Brzoskwinki. Źródło tego potoku znajduje się w centrum Brzoskwini, przy ul. Na Źródła.

GPS N 50°05′36.7″ , E 19°42′55.2″

Brzoskwinia - ul. Na Źródła

Brzoskwinia - widok ogólny na źródło Jerzy

Wypływ wody dający początek potokowi Brzoskwinka posiada nazwę Źródło Jerzy lub Źródło Jerzego. Woda wypływa spod skały zbudowanej z górnojurajskiego wapienia skalistego. Od 31.01.2002 r. źródło jest chronione jako pomnik przyrody nieożywionej, aktualny akt prawny potwierdzający ochronę pomnikową to Uchwała nr XXXIV/396/21 Rady Gminy Zabierzów z dnia 21 grudnia 2021 roku w sprawie pomników przyrody znajdujących się na terenie Gminy Zabierzów.

Brzoskwinia - źródło JerzyBrzoskwinia - pomnikowe źródło Jerzyautor przy pomnikowym źródle Jerzy

Obok skałki ze źródłem ustawiono tablicę opisującą chronione geostanowisko.  Możemy z niej wyczytać, że jest źródło podzboczowe, szczelinowo – krasowe, o  wydajności w 1973 r. – 3,5 l/s, w 1999 r. – 2,9 l/s, w 2011 r. woda nie wydobywała się, a w 2014 r. kształtowała się na poziomie 1 l/s. Wypływająca woda posiada temperaturę ok. 9 °C, mineralizacja wynosi 301 mg/l, pH – 7,2.potok Brzoskwinka wypływający ze źródła Jerzy

Brzoskwinia - tablica przy pomnikowym źródletablica przy pomnikowym źródle Jerzy

Źródło zostało częściowo obudowane betonowym murkiem, przez co zatraciło nieco walory krajobrazowe. Nisza źródłowa jest niewielka, wypreparowana w wapiennej skale, dno pokryte piaskiem.

woda wypływająca ze źródła Jerzy

nisza źródłowa potoku Brzoskwinkanisza źródła Jerzy

Wąska struga wody wyciekająca ze źródła po kilkunastu metrach przepływa pod asfaltową drogą i płynie dalej korytem wyłożonym ażurowymi płytami betonowymi.

potok Brzoskwinka 2 metry za źródłem

potok Brzoskwinka 50 metrów za źródłem

Źródło Jerzy stanowi jedno z dwóch początkowych wypływów potoku Brzoskwinka – lewobrzeżnego dopływu Sanki o długości 8,29 km i powierzchni zlewni 19,88 km².