Pomnikowy dąb Bartek z Poręby (pow. zawierciański, śląskie).

Jadąc drogą krajową nr 78 z Siewierza do Zawiercia przejeżdżamy przez miasto o nazwie Poręba. W tej miejscowości znajduje się jeden z najokazalszych dębów szypułkowych w województwie śląskim, któremu nadano imię „Bartek”. Drzewo jest łatwe do odnalezienia, rośnie w centrum Poręby naprzeciwko cmentarza, tuż przy głównej drodze (po prawej stronie jadąc od Siewierza).

GPS N 50°29′15.4″ , E 19°19′25.3″

pomnikowy dąb Bartek w PorębiePoręba - dąb Bartek

„Bartek” był objęty ochroną już w okresie XX – lecia międzywojennego, po II wojnie światowej status pomnika przyrody uzyskał w 1953 r. na mocy Orzeczenia nr 00034 PWRN w Katowicach nr R.L. 13/162/53 z 12.12.1953 r. Uchwałą nr LIII/339/18 Rady Miasta Poręba z dnia 19 kwietnia 2018 r. nadano mu oficjalnie imię „Bartek”.

Poręba - pomnikowy dąb Bartek

dąb Bartek z Poręby

Pokrój opisywanego dębu jest typowy dla egzemplarzy wyrosłych na otwartej przestrzeni – stosunkowo niewielka wysokość (18 metrów), kulista korona osadzona na wysokości 6 – 7 metrów.

Poręba - dąb Bartek od strony cmentarza

Pień okazu mierzy w obwodzie 701 cm, posiada liczne guzy, zgrubienia oraz trzy duże otwory w odziomku. W wielu publikacjach oraz w sieci przypisuje się „Bartkowi” wiek przekraczający 700 lat – jednak dęby o takiej metryce mierzą w obwodzie ok. 10 metrów. Te same opisy określają go jako najstarsze drzewo województwa śląskiego. Jednak należy stanowczo dementować takie przekazy, „Bartek” nie jest ani najgrubszym, ani też najstarszym śląskim pomnikiem przyrody, a jego wiek można oszacować na ok. 400 lat.

Poręba - pień dębu Bartek na tle cmentarzadziuplasty pień dębu Bartek z PorębyPoręba - pień dębu Bartek od strony cmentarza

Najcenniejsze drzewo Poręby otoczono niewysokim płotkiem i oznakowano typową dla pomników przyrody tabliczką.

pień dębu Bartek z PorębyPoręba - dziuple w pniu dębu Bartek

Poręba - płotek otaczający dąb Bartek

W dziuplach „Bartka” można wypatrzeć jeszcze resztki betonowo – ceglanej plomby, którą ratowano niegdyś drzewo. Obecnie nie stosuje się już takich zabiegów konserwatorskich, stwierdzono bowiem, że przynoszą one więcej szkód niż pożytku.

betonowa plomba wewnątrz pniaresztki betonowej plomby na dębie Bartek z Poręby

Dąb Łęgowiak z Łęgowa (gm. Sulechów, lubuskie).

W rejestrze pomników przyrody Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska województwa lubuskiego figuruje ponad 1500 dębów – jeden z nich posiada obwód ponad 10 metrów, trzy to okazy ośmiometrowe, a 16 dębów posiada pień o obwodzie zbliżonym i większym od 700 cm. W świetle tych danych możemy bezapelacyjnie stwierdzić, iż opisywane w dzisiejszym artykule monumentalne drzewo należy do elitarnego grona 1% najgrubszych lubuskich dębów. Ponad siedmioipółmetrowy kolos znajduje się we wsi Łęgowo w gminie Sulechów (pow. zielonogórski), w szpalerze drzew na miedzy rozdzielającej pola uprawne, ok. 400 metrów na północ od kościoła, w pobliżu linii kolejowej.

GPS N 52°07′58.4″ , E 15°41′08.3″

Łęgowiak w szpalerze drzew na miedzy
dąb Łęgowiak jesienią
dąb Łęgowiak w szpalerze drzew na miedzy
dąb Łęgowiak na tle linii kolejowej
dąb Łęgowiak z Łęgowa zimą
Łęgowiak jesienią

Ten przepiękny dąb jest pomnikiem przyrody od stycznia 1996 r. na mocy Rozporządzenia Nr 7 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 7 grudnia 1995 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody. Zarówno w tym akcie prawnym jak i w kolejnym Rozporządzeniu Nr 35 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody nie nadano mu oficjalnego imienia, jednak powszechnie używa się nazwy „Łęgowiak„.

pomnikowy dąb Łęgowiak z Łęgowa
dąb Łęgowiak z Łęgowa
Łęgowo - pomnikowy dąb Łęgowiak

Drzewo posiada krótki, masywny pień oznakowany tabliczką oraz szeroką koronę. To sylwetka typowa dla samotnie rosnących, soliterowych dębów.

pień pomnikowego dębu Łęgowiak
pień dębu Łęgowiak
tabliczka na dębie Łęgowiak

Widoczny na tabliczce obwód 700 cm jest już od dawna nieaktualny i pewnie dotyczy daty powołania. W 2006 r. mierzył 725 cm, w 2012 r. – 734 cm, pomiar wykonany na w marcu 2022 r. dał wynik 755 cm. Na podstawie tych danych można wyliczyć średni przyrost  wynoszący ok. 2 cm/rok. Wysokość dębu to ok. 25 metrów, szacunkowy wiek 350 – 400 lat.

pomiar obwodu dębu Łęgowiak
obwód Łęgowiaka

Jak na swój wiek drzewo charakteryzuje się dość dobrą kondycją zdrowotną, niepokojące są jednak dziuple w rozgałęzieniach dolnych konarów (przesłonięte czarną płachtą) świadczące o ubytku kominowym pnia.

zasłonięta dziupla na Łęgowiaku

Łęgowiak nie jest jedynym pomnikiem przyrody w Łęgowie, pozostałe opiszę w kolejnym artykule.