Pomnikowe lipy przy kościele w Ryszewku (gm. Gąsawa, kujawsko – pomorskie).

Ryszewko to niewielka wieś położona w południowo – zachodniej części gminy Gąsawa (pow. żniński, kujawsko – pomorskie), przy granicy z gminą Rogowo. Cennym zabytkiem w miejscowości jest drewniany kościół pw. św. Marii Magdaleny z 2. połowy XVIII wieku. Świątynie wzniesiono w 1727 roku w stylu barokowym, z drewna sosnowego, w konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce.

GPS 52°42’23.3″N 17°45’12.7″E

kościół w Ryszewkudrewniany kościół w Ryszewkuwnętrze kościoła w Ryszewku

Na terenie otaczającym kościół rosną trzy lipy drobnolistne uznane za pomniki przyrody już w 1960 r. na mocy Komunikatu Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w sprawie uznania określonych tworów przyrody za pomniki przyrody. Aktualny akt prawny sankcjonujący ich ochronę to Rozporządzenie Nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody na terenie województwa bydgoskiego.

pomnikowe lipy przy kościele w Ryszewkupomnikowa lipa nr 3 przy kościele w Ryszewku

Stan zdrowotny pomnikowych lip zostawia dużo do życzenia – wszystkie są chore, dziuplaste, a ich pnie są pełne guzów i narośli. Aktualne obwody poszczególnych lip wynoszą 496, 456, 405 cm; wysokość odpowiednio 16, 22, 25 metrów. O tym, że lipy chorują świadczy nie tylko ich wygląd zewnętrzny, ale też niewielki przyrost roczny wynoszący mniej niż 1 cm/rok. W 1991 r. obwód lip wynosił 470, 460 i 380 cm.

pomnikowa lipa nr 3 widziana z drogi

Pierwsza z pomnikowych lip rośnie tuż przy bramie wejściowej na teren kościoła. Posiada potężny ubytek po odłamanym konarze, pień w środku jest całkowicie wypróchniały.

pomnikowa lipa przy bramie kościoła w RyszewkuRyszewko - pomnikowa lipa nr 1pień pomnikowej lipy nr 1 w RyszewkuRyszewko - pień pomnikowej lipy nr 1

pnie pomnikowych lip nr 1 i 2 przy kościele w Ryszewku

Druga lipa stoi kilka metrów obok, tuż za mogiłami dawnych proboszczów. Podobnie jak pozostałe została oznaczona stosowną tabliczką.

pomnikowa lipa nr 2 w Ryszewkupień pomnikowej lipy nr 2 w Ryszewku

Trzecia lipa znajduje się przy ogrodzeniu terenu kościelnego, po przeciwnej stronie prezbiterium w stosunku do okazu nr 1.

Ryszewko - pomnikowa lipa nr 3pomnikowa lipa nr 3 w RyszewkuRyszewko - pień pomnikowej lipy nr 3pień pomnikowej lipy nr 3 w Ryszewku

pień pomnikowej lipy nr 3 na terenie kościoła w Ryszewku

Przed laty wszystkie lipy (również te niepomnikowe) przechodziły zabiegi zabezpieczające i pielęgnacyjne. Prace polegały głównie na zabezpieczeniu siatką ubytków.

przesłonięte siatką dziuple w pomnikowej lipie w Ryszewkuklamra na lipie w Ryszewku

Źródło św. Huberta (gm. Dąbrowa, kujawsko – pomorskie).

Drugim pomnikiem przyrody nieożywionej w gminie Dąbrowa (pow. mogileński, kujawsko – pomorskie) po opisanym w poprzednim artykule głazie narzutowym Kamienny Dom jest Źródło św. Huberta. Wypływa ono ze wschodniego zbocza rynny Jeziora Ostrowieckiego, około 600 m na północny wschód od ośrodka wypoczynkowego w Wiktorowie. Dojazd do drogi leśnej prowadzącej do pomnikowego źródła oznakowany został drogowskazami.

GPS 52°49’23.5″N 17°51’49.7″E

Drogowskaz do pomnikowego źródła św. Huberta

W dalszą drogę leśnym duktem udajemy się kierowani następnym drogowskazem.

Drogowskaz do źródła św. Huberta

Po przejściu ok. 500 metrów wypatrujemy ustawionej po lewej stronie tablicy edukacyjnej z mapą i opisem geostanowiska.

zejście do źródła św. Hubertatablica przy źródle św. Hubertafragment tablicy przy źródle św. Huberta

Schodzimy ścieżką w dół w kierunku jeziora i po 20 metrach ujrzymy kamienną obudowę źródła w kształcie kapliczki i wypływającą z niego żółto zabarwioną wodę.

GPS 52°49’37.8″N 17°51’43.3″E

pomnikowe źródło św. Hubertakamienna obudowa źródła św. Huberta

Źródło św. Huberta posiada status pomnika przyrody już od 01.04.1955 r. na mocy Komunikatu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy w sprawie uznania za pomniki przyrody, aktualna podstawa prawna do jego ochrony to  Rozporządzenie Nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody na terenie województwa bydgoskiego.

źródło św. Hubertawoda wypływająca ze źródła św. Huberta

Woda ze źródła wypływa z wydajnością 8 litrów na minutę, zima raczej nie zamarza. Zawiera dużo żelaza, którego związki wytrącają się w cembrowinie i na dnie koryta odprowadzającego wodę.

wnętrze obudowanego źródłażelazista woda wypływająca ze źródławypływ wody ze źródła św. Huberta

Woda ze źródła św. Huberta nie pokonuje długiej drogi, już po ok. czterdziestu metrach wpływa do Jeziora Ostrowieckiego.

źródło św. Huberta - woda wpływająca do jeziora

Poniżej źródła znajduje się młaka – niewielki zabagniony teren zasilany z drobnych wysięków, ze względu na położenie na wypłaszczonym terenie odpływ wody jest utrudniony.

młaka poniżej źródła św. Huberta