Głaz Mszczonowski w Zawadach (pow. skierniewicki, łódzkie).

Drugi co do wielkości głaz narzutowy w Polsce znajduje się w miejscowości Zawady, w gminie Kowiesy, pow. skierniewicki (łódzkie). Głaz Mszczonowski leży po prawej stronie drogi ekspresowej S8 (odcinek Rawa Mazowiecka – Mszczonów), niedaleko zjazdu na Białą Rawską i Skierniewice (DK 70). Po zjechaniu z S8 na rondzie/rondach (od strony Wrocławia jedno, od Warszawy dwa) kierujemy na się na Białą Rawską i po 100 m w prawo w drogę oznakowaną jako wewnętrzna. Za zakrętem, tuż przed wiaduktem, skręcamy w lewo w drogę z betonowych płyt. Po 200 m szukamy ledwo widocznej ścieżki prowadzącej do kępy krzaków z kilkoma wyższymi drzewami.

Głaz Mszczonowski leży w zagłębieniu, otoczony szczelnie ciernistymi krzewami tarniny. W tym naturalnym żywopłocie wycięte są tylko dwie ścieżki, którymi możemy podejść do olbrzymiego narzutniaka.

Wielkość Głazu Mszczonowskiego sprawia olbrzymie wrażenie, jego przybliżone wymiary to: długość 15 m, szerokość 10 m, wysokość 3 m, obwód 40 m. Należy przy tym przyznać że głaz ze względu na swoje położenie jest wyjątkowo niefotogeniczny

Materiałem budującym Głaz Mszczonowski jest piaskowiec o lepiszczu krzemionkowym, śnieżno biały na świeżym przełamie. Wiek skały oceniono na mioceński (23,03 mln do 5,333 mln lat temu). Takie skały nie występują w Skandynawii, został więc wyrwany przez lodowiec z podłoża gdzieś po drodze (porwak lodowcowy). Miejsce macierzyste obecnie jest zagadką. Istnieją również przypuszczenia, że może być zakorzeniony w podłożu, czyli jest nunatakiem a nie głazem narzutowym.

Głaz został odkryty prawdopodobnie około 1926 roku. Dawniej opisywany eratyk był większy, w 1932 r. część głazu została odłupana i użyta do celów budowlanych i drogownictwa.

Widoczne na powierzchni głazu płytkie, podłużne zagłębienia opisywane są czasami jako rysy lodowcowe.

Na drzewie w pobliżu głazu przybita jest tablica (chyba z lat 70 – tych XX w.) informująca o ochronie pomnikowej głazu. Próżno jednak szukać tego eratyku w rejestrze pomników przyrody woj. łódzkiego. Być może jest to związane z chaosem po różnych zmianach administracyjnych albo doszło do dużej pomyłki.

W rejestrze łódzkiego RDOŚ jedyny pomnikowy głaz przypisany do gminy Kowiesy zbudowany jest z czerwonego granitu i posiada następujące wymiary: obwód 7.1 m, wysokość 1.1 m, długość 2.6 m, szerokość 1.6 m. Wprawdzie wskazana miejscowość to Zawady, jednak bliższa lokalizacja to „skraj lasu przy drodze Skierniewice – Bolimów” – to miejsce znajduje się w gminie Skierniewice. Rzeczywiście, głaz o takich parametrach leży po prawej stronie drogi DW 705 i jest dobrze widoczny na mapie Googla (nie ma go na liście skierniewickich pomników przyrody). Obydwa głazy dzieli 20 km w linii prostej lub 26 km jadąc drogami publicznymi. Który zatem głaz jest pomnikiem przyrody?

Pomnikowe głazy narzutowe w Niemodlinie (pow. opolski).

Niemodlin to miasto w powiecie opolskim (położone 25 km na zachód od Opola), siedziba gminy miejsko – wiejskiej. To bardzo stara osada, która prawa miejskie uzyskała w 1283 r. Charakterystyczny dla Niemodlina jest wydłużony, wrzecionowaty rynek o długości ponad 400 m, wokół którego stoją dawne mieszczańskie kamienice.

Po zachodniej stronie rynku stoi kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny –  gotycka budowla z poł. XIII-XIV w. z przekształceniami barokowymi.

W średniowieczu miasto otaczały fortyfikacje miejskie z dwoma bramami: nyską i opolską, obie wyburzono w XIX w. Zachowany odcinek kamienno – ceglanych murów miejskich można podziwiać w południowej części miasta.

Do wschodniej części murów miejskich przylegały obwarowania niemodlińskiego zamku, którego początki sięgają 1313 r.

Zamek wielokrotnie przebudowywano nadając mu styl renesansowy, później barokowy.

Zamek otacza park z wieloma drzewami o walorach pomnikowych.

19.09.2017 r. Uchwałą nr XXVIII/164/16 Rady Miejskiej w Niemodlinie z dnia 1 września 2016 r. powołano do życia szereg nowych pomników przyrody, w tym 7 drzew (3 cisy pospolite, dąb czerwony, platan klonolistny, buk czerwony i klon pospolity) rosnących na terenie parku otaczającym niemodliński zamek. Więcej informacji oraz zdjęcia ustanowionych pomników przyrody w artykule „Park przy zamku w Niemodlinie„.

Naprzeciw zamku, u wylotu ul. Drzymały, stoją dwa pokaźnych rozmiarów głazy narzutowe.

GPS N 50°38′28.9″, E 17°37′20.7″

Głazy te Rozporządzeniem Nr 0151/P/38/05 Wojewody Opolskiego z dnia 26 października 2005 r. chronione są jako pomniki przyrody nieożywionej. Co ciekawe, zarówno w rozporządzeniu, jak i w innych publikacjach wymieniane są trzy głazy.

Wysokość wyższego głazu wynosi prawie 3 m, niższego ok. 1.5 m. Obwód obydwu to ok. 5,5 – 6 m.

Materiałem budującym oba eratyki jest skandynawski granit o intensywnie czerwonej barwie. Głazy te zostały przywleczone przez lądolód skandynawski, który w plejstocenie kilkukrotnie nasuwał się na na tereny obecnej Polski.

Na obszarze gminy Niemodlin znajduje się wiele innych nieprzeciętnych obiektów przyrodniczych. W pobliskim Szydłowcu Śląskim (5 km od Niemodlina) rośnie najstarszy na Opolszczyźnie dąb szypułkowy – Dąb Pücklera. W arboretum w Lipnie odnajdziemy pomnikowe okazy drzew egzotycznych, w Zespole Przyrodniczo – Krajobrazowym Lipno obejmującym wspomniane arboretum znajduje się pomnikowy głaz narzutowy oraz kilkanaście innych pomnikowych drzew. Opiszę je dokładnie w kolejnych artykułach.