Pomnikowe eratyki w Dąbroszynie (gm. Witnica, lubuskie).

Przeważającą część pomników przyrody nieożywionej na obszarach nizinnych naszego kraju stanowią głazy narzutowe. To fragmenty skalne zwane eratykami lub narzutniakami przetransportowane w plejstocenie przez lodowiec z północnych terenów Europy odległych czasami nawet o kilkaset kilometrów. Te największe ze względu na walory naukowe, edukacyjne, estetyczne, czasem również kulturowe często chronione są w formie pomników przyrody. Dwa głazy ustawione w tzw. Parku Górnym w Dąbroszynie (gm. Witnica, pow. gorzowski, woj. lubuskie) zostały objęte ochroną pomnikową już w 1966 r. Można je odnaleźć przy jednej z alejek parkowych (oddz. 309 c Nadleśnictwa Dębno, Leśnictwo Kostrzyn) ok. 130 m na północ od narożnika cmentarza.

GPS N 52°37′05″ , E 14°42′01″

otoczenie pomnikowych głazów z DąbroszynaDąbroszyn - pomnikowe eratyki

Przy głazach ustawiono tablicę opisującą pochodzenie głazów narzutowych oraz mniejszą tabliczkę typową dla pomników przyrody.

Dąbroszyn - tablica przed pomnikowymi głazamiDąbroszyn - tablica przed pomnikowymi głazami narzutowymitablica przed pomnikowymi głazami z Dąbroszyna

W okresie międzywojennym eratyki posiadały nazwy: Herta i Gerd, od imion dzieci ostatnich właścicieli dóbr dąbroszyńskich.

Dąbroszyn - autor przed pomnikowym głazemDąbroszyn - pomnikowe głazy narzutowe

pomnikowe eratyki z Dąbroszynapomnik przyrody nieożywionej - głazy z Dąbroszyna

Wymiary pomnikowych głazów – obwód: 480 i 370 cm, wysokość: 220 i 175 cm. Materiałem budującym eratyki jest granit. Należy podejrzewać, że lokalizacja narzutniaków nie jest pierwotna, prawdopodobnie zostały ustawione jako element kompozycyjny rozległego parku krajobrazowego.

pomnikowe głazy z Dąbroszyna

Na powierzchni jednego z głazów widoczne są równoległe rysy, mogły one powstać podczas transportu narzutniaka, gdy tarł o podłoże. Podobne formy powstają po zdeponowaniu głazu na przedpolu lodowca – w suchym i mroźnym klimacie następuje szlifowania wystających elementów skały przez wiejące z jednego kierunku strumienie wiatrowo-piaszczysto-śnieżne.

Dąbroszyn - rysy na pomnikowym głazierysy wleczeniowe na głazie z Dąbroszyna

 

Dąbroszyn - powierzchnia pomnikowego głazu

Pomniki przyrody ożywionej Dąbroszyna zostały opisane w poprzednim wpisie – zapraszam do lektury artykułu.

Pomniki przyrody w Dąbroszynie (gm. Witnica, lubuskie).

Dąbroszyn (gm. Witnica) to wieś położona ok. 6 km od Kostrzyna nad Odrą, przy drodze wojewódzkiej 132 do Gorzowa Wielkopolskiego. W południowej części sioła znajdują się bardzo cenne przyrodniczo tereny, chronione w formie Parku Narodowego „Ujście Warty” i jego otuliny, Parku Krajobrazowego „Ujście Warty i obszarów Natura 2000. Bogaty jest również zespół dąbroszyńskich zabytków, w skład którego wchodzi kompleks pałacowo – parkowy.

pałac w Dąbroszynie

Pałac został wybudowany pod koniec XVII w., przebudowy nastąpiły ok. 1780 i 1820 r. oraz w 1851 r., kiedy to budowla została podwyższona o jedną kondygnację i otrzymała obecny, neogotycki wygląd.

fasada pałacu w Dąbroszynie

Rozległe założenie parkowe dzieli się na dwie części: park dolny – w obrębie którego stoi pałac i park górny – po drugiej stronie szosy nr 132. Obie części urządzono w stylu angielskim (krajobrazowym) i połączono niezachowanym do czasów obecnych mostem.

park w Dąbroszyniepomnik ustawiony w parku w Dąbroszynie

W drzewostanie parku zachowało się kilka nieprzeciętnych egzemplarzy dendroflory, do najciekawszych należy jeden z najgrubszych i najstarszych w Polsce okazów miłorzębu dwuklapowego. Drzewo zostało zgłoszone do konkursu na Drzewo Roku 2021 pod nazwą „Miłorząb Schöninga”, ale nie dostało się do finału.

miłorząb przy pałacu w DąbroszynieUnikalny egzotyk rośnie w pobliżu południowo – zachodniego narożnika pałacu, niedaleko parkingu przy markecie „Lewiatan”.

GPS N 52°37′09.7″ , E 14°42′17.8″

miłorząb na terenie parku w DąbroszynieDąbroszyn - okazały miłorząb dwuklapowy

Jest to osobnik żeński, rzadko sadzony ze względu na nieprzyjemny zapach gnijących owoców; wielopniowy. Obwód zmierzony na wysokości 0,3 m nad poziomem gruntu wynosił w 2012 r. 570 cm, wysokość drzewa 14 metrów, wiek wg. C. Pacyniaka to 220 lat. Aż dziw bierze, że taka perełka dendrologiczna nie posiada statusu pomnika przyrody!

liście i owoce miłorzębupnie okazałego miłorzębu z Dąbroszyna

W bezpośrednim sąsiedztwie pałacu stoi kościół z końca XVII w., przebudowany w stylu neogotyckim w latach 1825 – 29.

kościół w Dąbroszynie

Na granicy terenu kościelnego i budynku mieszkalnego 38C, 38D rośnie pomnikowy platan klonolistny.

GPS N 52°37′13.1″ , E 14°42′21.8″

otoczenie pomnikowego platana w DąbroszynieDąbroszyn - pomnikowy platan

Pień tego okazałego platana o obwodzie 575 cm przesłonięty jest przez prowizorycznie skleconą ruderę przypominającą wysypisko odpadów; wysokość drzewa 23 m, wiek ok. 170 lat.

pomnikowy platan w Dąbroszynie

Pomnikowy dąb o nazwie „Stanisław” rośnie na terenie leśnym (oddz. 762a Nadleśnictwa Dębno), przy wjeździe do miejscowości, ok. 30 m na prawo (jadąc od strony Kostrzyna) od drogi nr 132, naprzeciw budynku leśnictwa Kostrzyn.

GPS N 52°36′53″ , E 14°42′05.5″

Dąbroszyn - pomnikowy dąb Stanisławdąb Stanisław z Dąbroszyna

Przed dębem ustawiono dwie tabliczki: pierwszą typową z godłem i napisem „Pomnik Przyrody”, drugą z nazwą drzewa i jego parametrami. Drzewo zostało powołane do ochrony pomnikowej na drodze Uchwały nr LIV/301/2017 Rady Miejskiej Witnicy z dnia 31 sierpnia 2017 r.

Dąbroszyn - pień dębu Stanisławtablica przed pomnikowym dębem Stanisław

Pień „Stanisława” jest nieregularny, guzowaty; korona zredukowana z dużym posuszem. Pomiar obwodu wykonany w sierpniu 2022 r. dał wynik 628 cm. Szacunkowy wiek okazu (z uchwały) to 220 lat.

pomiar obwodu dębu Stanisławpień dębu Stanisław z DąbroszynaDąbroszyn - dąb Stanisław

Drugi pomnikowy dąb o nazwie „Kazimierz” rośnie na obrzeżu lasu (oddz. 763c), na skarpie obok przejazdu kolejowego. Aby do niego trafić, należy skręcić w prawo z drogi 132 (jadąc od strony Kostrzyna) 100 m przed tablicą oznaczającą początek miejscowości, by po 220 m leśną drogą dotrzeć do torów i przejazdu kolejowego. Pomnikowy dąb wypatrujemy po lewej stronie, po drugiej stronie torów.

GPS N 52°36′43.5″ , E 14°41′56.1″

dąb Kazimierz rosnący obok przejazdu kolejowego w Dąbroszyniepomnikowy dąb Kazimierz z Dąbroszyna

Dąbroszyn - pomnikowy dąb Kazimierz

„Kazimierz” mierzy w obwodzie 440 cm, szacunkowy wiek drzewa 180 lat.

Dąbroszyn - tablice przed dębem Kazimierztablica przed pomnikowym dębem Kazimierzpień dębu Kazimierz z Dąbroszyna

Pomnikami przyrody nieożywionej w Dąbroszynie są dwa głazy narzutowe, ustawione na terenie leśnym, ok. 130 m na północ od narożnika cmentarza.

Dąbroszyn - pomnikowe eratyki

Eratyki zostaną dokładnie opisane w następnym artykule.