Pomnikowe drzewa w Sulisławicach (gm. Świdnica, dolnośląskie).

Na drodze Uchwały nr XLVIII/488/2021 Rady Gminy Świdnica z dnia 28 października 2021 r. lista gminnych pomników powiększyła się o 18 obiektów przyrody ożywionej. Ochroną pomnikową objęto drzewa rosnące w Bystrzycy Dolnej i Górnej, Burkatowie, Modliszowie i  w Sulisławicach, które zostaną szerzej opisane w dzisiejszym artykule.

Sulisławice to wieś położona w połowie drogi pomiędzy Świdnicą a Wierzbną, ok. 3,5 km na północ od centrum Świdnicy. Wspomniany wyżej akt prawny powołał do ochrony ustawowej cztery okazy drzew – 2 dęby i 2 wiązy szypułkowe. Pierwszy z dębów rośnie w pobliżu głównej drogi biegnącej po wschodnim krańcu sioła.

GPS N 50°52′40″ , E 16°29′52.7″

Sulisławice - pomnikowy dąb o obwodzie 472 cmpomnikowy dąb o obwodzie 472 cm w SulisławicachSulisławice - pomnikowy dąb szypułkowy o obwodzie 472 cmDrzewo posiada pień o obwodzie 472 cm, który na wysokości ok. 2 metrów rozwidla się na dwa przewodniki. Wysokość okazu 20 metrów, rozpiętość asymetrycznej korony 17 – 10 m.

Sulisławice - pień pomnikowego dębu szypułkowego o obwodzie 472 cmSulisławice - pień pomnikowego dębu o obwodzie 472 cm500 m na zachód od pomnikowego dębu znajduje się zrujnowany późnobarokowy pałac z 1778 r., przebudowany ok. 1900 r. Do budowli przylega niewielki park o powierzchni 1,26 ha ze stawem i rodzimym drzewostanem.

zrujnowany pałac w Sulisławicachruiny pałacu w SulisławicachNa jego obrzeżu rośnie drugi pomnikowy dąb o obwodzie pnia 494 cm, wysoki na 25 metrów.

GPS N 50°52′40″ , E 16°29′32.3″

pomnikowy dąb na tle pałacu w SulisławicachSulisławice - pomnikowy dąb o obwodzie 494 cmSulisławice - pień pomnikowego dębu o obwodzie 494 cmNaprzeciw dębu, za betonowym ogrodzeniem po drugiej stronie drogi, rośnie pomnikowy wiąz szypułkowy o obwodzie 342 cm i wysokości 23 metry.

Sulisławice - pomnikowe wiązySulisławice - pomnikowy wiąz o obwodzie 342 cmSulisławice - pomnikowy wiąz szypułkowy o obwodzie 342 cmSulisławice - pień pomnikowego wiązu o obwodzie 342 cmDrugi pomnikowy wiąz rośnie bliżej zabudowań gospodarczych pałacu (budynek nr 8F), ok. 40 metrów od pierwszego. Obwód okazu wynosi  430 cm, wysokość drzewa 23 metry.

Sulisławice - pomnikowy dąb i wiązSulisławice - pomnikowy wiąz o obwodzie 430 cmSulisławice - pomnikowy wiąz szypułkowy o obwodzie 430 cmSulisławice - pień pomnikowego wiązu o obwodzie 430 cm

Pomnikowe drzewa na cmentarzu żydowskim w Szczebrzeszynie (lubelskie).

Żydzi pojawili się w Szczebrzeszynie stosunkowo wcześnie, prawdopodobnie w II poł. XV w., pierwsza wzmianka o nich pochodzi z 1507 r. W roku 1584  wybudowano w mieście drewnianą synagogę – została spalona podczas Powstania Chmielnickiego i na jej miejscu wzniesiono nową, murowaną, w stylu renesansowym (ok. 1659 r.). Pochówki miejscowych żydów odbywały się na cmentarzu zlokalizowanym na wzgórzu (obecnie ul. Cmentarna), założonym w XVI w. Kirkut spełniał swoją rolę nieprzerwanie aż do II wojny światowej. W 1942 r. w Szczebrzeszynie miały miejsce masowe mordy ludzi o wyznaniu mojżeszowym. Część osób wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu, pozostałych Niemcy rozstrzelali w mieście lub na cmentarzu, ich ciała wrzucono do wykopanych wcześniej dołów i zasypano wapnem. Dla upamiętnienia tych tragicznych wydarzeń w 1991 r. ustawiono na terenie cmentarza pomnik.

Szczebrzeszyński kirkut należy do najstarszych w Polsce, zajmuje powierzchnię ok. 1,8 ha. Według szacunkowych danych na terenie cmentarza przetrwało około 2 tys. nagrobków w różnym stanie zachowania. Mimo szeregu akcji porządkowych przeprowadzonych w ostatnim czasie stan obiektu pozostawia wiele do życzenia. Po wycince samosiejek ostały się kilku centymetrowe odrosty, o które człowiek ciągle się potyka. Część cmentarza położona na zboczu latem przypomina dżunglę.

Cmentarz jest ogrodzony, wejście jest możliwe przez niezamykaną furtkę. Obok niej, na ścianie ogrodzenia wisi tablica.

Na terenie zabytkowego cmentarza rośnie wiele starych drzew. Ochroną pomnikową objęto tu 5 dębów szypułkowych o obwodach 270 – 520 cm oraz 4 wiązy pospolite o obwodach pni 520, 370, 300, 290 cm. Najgrubszy wiąz o oryginalnym pokroju rośnie tuż za furtką wejściową.

Znacznie mniejszy wiąz rośnie w pobliżu, przy alejce. Jako jedyny posiada na pniu tabliczkę „Pomnik Przyrody”.

Pozostałe drzewa pomnikowe są trudne do zweryfikowania ze względu na brak oznakowania i duże zachaszczenie dolnej części cmentarza. Można podejrzewać, że ochroną pomnikową objęto te najgrubsze dęby.