Park na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie (śląskie).

Wyróżniająca się w krajobrazie Cieszyna – miasta granicznego w południowej części woj. śląskiego – Góra Zamkowa (zwana też Wzgórzem Zamkowym, 298 m n.p.m.) zasiedlana była już od starożytności. Zlokalizowana w widłach rzek Olzy i Bobrówki, stanowiła dogodne miejsce do budowy osady obronnej. W IX w. założono tu ufortyfikowany gród, o obwałowaniach drewniano – ziemnych, podniesiony do godności kasztelanii przed 1155 r.

Prawdopodobnie ok. 1180 r. zbudowano tu pierwszy obiekt sakralny – romańską rotundę św. Mikołaja – zachowana w dobrym stanie do czasów współczesnych, jest jednym z najstarszych zabytków architektury polskiej. Wizerunek rotundy umieszczony jest na banknocie polskim o nominale 20 zł.

W XIV w. drewniany zamek zastąpiono murowanym w stylu gotyckim, złożony z budynków mieszkalnych otoczonych murem z basztami oraz czterema wieżami. Warownię zniszczono podczas wojny trzydziestoletniej, w 1659 r. rozpoczęto rozbiórkę ruin stawiając na ich miejscu nowe obiekty gospodarcze i browar. Ostateczna likwidacja pozostałości zamku nastąpiła w połowie XIX wieku. Zachowała się jedna z wież zwana Piastowską, rotunda, fragmenty wieży ostatecznej obrony.

Wstęp na Wieżę Piastowską jest płatny, rozpościera się z niej rozległy widok na polski i czeski Cieszyn oraz na nieodległe Beskidy.

W 1840 r. Górę Zamkową gruntownie przebudowano w stylu klasycystycznym wg projektu Józefa Kornhäusla: na fundamentach zamku dolnego wzniesiono letnią rezydencję Habsburgów – Pałac Myśliwski, resztę terenu zamieniono na założenie parkowe o charakterze romantycznym. Drzewostanie parku jest niezwykle ciekawy, z dużą ilością gatunków egzotycznych. Ochroną pomnikową objęto tu 8 drzew, figurujących w rejestrze RDOŚ jako pojedyncze lub grupowe pomniki przyrody. Najokazalsze są dwa jesiony wyniosłe, pierwszy z nich rośnie przy tarasie widokowym w pobliżu rotundy.

Obwód tego jesionu wynosi 463 cm, wysokość drzewa 24 metry.

Drugi jesion rośnie w dolnej części parku, przy budynku 3C. Okaz mierzy w obwodzie 415 cm, wysokość drzewa 24 metry.

Przy głównej alei rosną obok siebie dwa pomnikowe kasztanowce zwyczajne. Drzewa mierzą w obwodzie 402 i 390 cm, wysokość obydwu to 23 metry.

Przepiękne barwy przybierają jesienią dwa pomnikowe okazy kasztanowców żółtych. Ten rzadko spotykany w Polsce gatunek pochodzi z Ameryki Północnej. Pierwszy wielopniowy okaz rośnie obok rotundy, przy alejce prowadzącej do Wieży Piastowskiej.

Obwód pni wynosi 258+168 cm, wysokość drzewa 20 m; sylwetkę kasztanowca ustabilizowano podporą i wiązaniami elastycznymi.

Drugi kasztanowiec żółty rośnie poniżej rotundy, obok odsłoniętych fundamentów Wieży Przybramnej. Drzewo posiada pień o obwodzie 228 cm, wysokość kasztanowca 18 m.

Kilka metrów obok znajdziemy kolejny egzotyk, pochodzący również z Ameryki Północnej – tulipanowiec amerykański o obwodzie 197 cm i wysokości 22 m.

i

To nie koniec ciekawostek dendrologicznych na Wzgórzu Zamkowym – w dolnej części parku, obok armaty, odnajdziemy okaz surmii (katalpy) o charakterystycznych, długich i cienkich strąkach.

Bliżej pomnikowych kasztanowców rośnie magnolia japońska – wiosną zachwyca kwiatami, jesienią można ją rozpoznać po charakterystycznych owocach.

Magnolia pośrednia (magnolia Soulange’a) rośnie poniżej, przy fontannie.

Przy pomniku upamiętniającym Jana Kubisza rośnie wierzba babilońska.

Obok pomnikowego jesionu rosną obok siebie korkowiec japoński i szupin (perełkowiec japoński).

Na wewnętrznym dziedzińcu pałacu rośnie jeszcze jedno pomnikowe drzewo – miłorząb dwuklapowy. Egzemplarz jest dobrze widoczny ze skweru św. Melchiora Grodzieckiego (na którym znajduje się Pomnik Legionistów).

Drzewo mierzy w obwodzie 225 cm, wysokość okazu 18 metrów.

Wzgórze Zamkowe w Cieszynie - pomnikowy miłorząb

Pomniki przyrody w gminie Wojsławice (pow. chełmski, lubelskie).

Gmina Wojsławice leży w południowej części powiatu chełmskiego (lubelskie), we wschodniej części Wyżyny Lubelskiej, w subregionie zwanym Działy Grabowieckie. Siedzibą gminy jest byłe miasteczko Wojsławice (prawa miejskie utraciło w XIX w.), podkreślające swoją historyczną wielokulturowość istnieniem cerkwi, kościoła katolickiego i synagogi. W centrum wsi stoi wybudowany niedawno ratusz – siedziba władz gminnych.

Tereny gminy Wojsławice to miejsce akcji większości przygód Jakuba Wędrowycza, postaci literackiej występującej w opowiadaniach Andrzeja Pilipiuka. Pomnik Wędrowycza stoi na posesji prywatnej, przy drodze do Witoldowa i dalej do Kraśniczyna.

W krajobrazie gminy wyróżnia się duża ilość rozgałęzionych wąwozów, wyrzeźbionych w podłożu lessowym. Nierzadko wybijają w nich źródła , dwa z nich objęto ochroną pomnikową. Pierwsze z nich znajduje się na gruntach administracyjnych Wojsławic, drugie w we wsi nowy Majdan. Szczegółowe informacje na temat tych źródeł można odnaleźć w poprzednim artykule.

pomnikowe źródło w Wojsławicach

pomnikowe źródło w Nowym Majdanie

Pomniki przyrody ożywionej w gminie Wojsławice reprezentują 3 drzewa rosnące obok leśnictwa Wojsławice  (na północ od Wojsławic, przy drodze do Chełma). To para kasztanów jadalnych i tulipanowiec amerykański.

Pomnikowe okazy znajdziemy w pobliżu ogrodzenia, na prawo (po południowej stronie) od budynku leśniczówki. Rosnąc w zwarciu wykształciły długie pnie, pozbawione w dolnej części jakichkolwiek gałęzi. Kasztany jadalne mierzą w obwodzie 141 i 76 cm, wysokość drzew to 26 m.

Tulipanowiec amerykański mierzy w obwodzie 235 cm, wysokość drzewa 26 m. Zarówno tulipanowiec jak i kasztany jadalne zostały powołane do ochrony pomnikowej w 1986 r.

Oprócz tych pomnikowych, kilka innych okazów zasługuje na szczególną uwagę. Tuż przy kasztanach stoją pokaźne buki pospolite, rosnące tu na granicy swojego naturalnego zasięgu.

Przy samym ogrodzeniu rośnie potężna jodła pospolita.

Ciekawy jest również okaz czereśni o wyjątkowo grubym pniu.