Pomniki przyrody w Chełmcu (gm. Męcinka, dolnośląskie).

Chełmiec to miejscowość położona w gminie Męcinka, 6 km od Jawora, na wschodniej granicy Parku Krajobrazowego Chełmy. W centrum wsi, niedaleko kościoła, znajduje się zabytkowy park z XIX w. z 6 pomnikowymi platanami (najgrubszy okaz posiada obwód ponad 7 m). Platany z tego parku zostały już opisane w artykule „Pomnikowe platany w zabytkowym parku w Chełmcu„, w dzisiejszy wpisie przedstawię pomnikowe drzewa ukryte na terenach leśnych w pobliżu przysiółków Chełmca: Jerzyków i Raczyce. Ochroną pomnikową objęto tu aleję lipową, grupowy pomnik przyrody składający się z dwóch lip oraz  5 pojedynczych okazów drzew. Najbliżej zabudowań znajduje się pomnikowa aleja; dogodnym punktem wyjścia do jej odnalezienia jest zadaszone miejsce odpoczynku nad potokiem Starucha, przy skrzyżowaniu niebieskiego i czerwonego szlaku turystycznego .

Chełmiec - Jerzyków - skrzyżowanie szlaków turystycznych

Początkowo idziemy niebieskim szlakiem w kierunku Myślinowa, po ok. 100 m skręcamy w lewo i po przekroczeniu strumienia wchodzimy w leśną drogę biegnącą w górę bezimiennego potoku, równoległą do niebieskiego szlaku. Kierowani znakami dawnej ścieżki dydaktycznej (zielony liść na białym polu) i zielonym szlakiem (nie istnieje na nowych mapach) po ok. 450 m dojdziemy do początku pomnikowej alei oznaczonej stosowną tabliczką. 

GPS N 51°02′13″ , E 16°05′24.5″

2. początek pomnikowej alei w Chełmcu1. Chełmiec-Jerzyków - początek pomnikowej alei

3. Aleja lipowa w Chełmcu4. Aleja lipowa w Chełmcu

Aleja złożona jest z 64 lip drobnolistnych o obwodach 170 – 340 cm i wysokości 18 – 30 m, szacunkowy wiek drzew znajdujących się w różnej kondycji zdrowotnej to 80 – 180 lat. 

5. Aleja lipowa w Chełmcu6. Aleja lipowa w Chełmcu

7. Aleja lipowa w Chełmcu

8. Aleja lipowa w Chełmcu

9. Aleja lipowa w Chełmcu

Długość pomnikowej alei to ok. 200 m, jej koniec znajduje się przy granicy lasu.

10. Końcowy fragment alei lipowej w Chełmcu

Pomnikowy okaz dębu szypułkowego o obwodzie 460 cm, wysokości 20 m i szacunkowym wieku 250 lat, rośnie przy drodze do Raczyc, w pobliżu dużego skrzyżowania leśnych dróg.

Chełmiec-Raczyce - pomnikowy dąb jesieniąChełmiec-Raczyce - pomnikowy dąb szypułkowyChełmiec-Raczyce - pomnikowy dąbpomnikowy dąb przy drodze do RaczycChełmiec-Raczyce - pień pomnikowego dębu

Spacerując dalej ścieżką „Śladami Kopaczy” w górę potoku Starucha dojdziemy po ok. 1300 m do pomnikowego egzemplarza buka pospolitego. Okaz mierzy w obwodzie 430 cm, wysokość drzewa 30 m. Niestety znajduje się w złym stanie zdrowotnym – widać połamane konary, pień miejscowo pozbawiony kory pokryty jest licznymi hubami.

pomnikowy buk rosnący na terenie leśnym w pobliżu Chełmca

pomnikowy buk pospolity rosnący na terenie leśnym w pobliżu Chełmca

pień pomnikowego buka rosnącego nad Staruchą

Duże zgrupowanie pomnikowych drzew znajduje się w pobliżu „Chaty pod Lipą” – schronu turystycznego administrowanego przez PTTK Jawor. Na tyłach obiektu rośnie pomnikowy cis pospolity o formie drzewiastej, mogący liczyć nawet 400 lat.

Raczyce - Chata pod Lipą

pomnikowy cis przy Chacie pod Lipą

Pień na wysokości pierśnicy mierzy 140 cm, wysokość okazu 16 metrów.

Chełmiec - Raczyce - pień pomnikowego cisaChełmiec - Raczyce - pień pomnikowego cisa pospolitego

150 m na północny zachód od „Chaty pod Lipą” zlokalizowany jest grupowy pomnik przyrody, składający się z dwóch lip drobnolistnych w wieku 200 – 250 lat. Grubsza rośnie tuż przy drodze, niedaleko tablicy ścieżki dydaktycznej (szkoda, że nie wspomniano słowem o pomnikowych lipach).

Chełmiec-Raczyce - pomnikowa lipa na trasie ścieżki Śladami KopaczyChełmiec-Raczyce - pomnikowa lipa IChełmiec-Raczyce - pierwsza z pomnikowych lip jesieniąChełmiec-Raczyce - pomnikowa lipa I jesienią

Pień opisywanej lipy posiada liczne zgrubienia i odrosty utrudniające pomiar obwodu, wg. danych RDOŚ okaz mierzy 585 cm.

Chełmiec-Raczyce - pierwsza z pomnikowych lipChełmiec-Raczyce - pień pomnikowej lipy I

Druga z grupy pomnikowych lip znajduje się 30 m na południe od pierwszej. Pień mierzy w obwodzie 385 cm, wysokość drzewa 23 metry.

Chełmiec-Raczyce - pomnikowa lipa IIChełmiec-Raczyce - druga z pomnikowych lip Chełmiec-Raczyce - pień pomnikowej lipy II

Na pobliskiej skarpie rośnie jeszcze jedna sędziwa lipa o bardzo oryginalnym pokroju.

Chełmiec-Raczyce - lipa o nietypowym pokroju

100 m na północ od chaty „Pod Lipą”, w pasie drzew ciągnących się na wschód, rośnie pomnikowa lipa o obwodzie 495 cm, wysokości 25 m i szacunkowym wieku 200 lat.

pomnikowa lipa rosnąca 100 m na północny wschód od Chaty pod Lipąpomnikowa lipa rosnąca 100 m na północny-wschód od Chaty pod Lipąpomnikowa lipa w Chełmcu-RaczyceChełmiec-Raczyce - pień pomnikowej lipy rosnącej 100 m od Chaty pod LipąChełmiec-Raczyce - pień pomnikowej lipy

Ostatnie pomnikowe drzewo – buk pospolity – znajdujący się na terenie leśnym (oddz. 124f), ok. 700 m na północny-wschód od „Chaty po Lipą”, jest drzewem martwym, obłamanym na wysokości kilku metrów. W takim stanie zatracił walory przyrodnicze i kwalifikuje się do zniesienia ochrony pomnikowej.

Pomnikowe platany w zabytkowym parku w Chełmcu.

Chełmiec to duża wieś w gminie Męcinka, położona przy drodze 365 Stara Kraśnica – Jawor (6 km od centrum Jawora). Leży na linii Sudeckiego Uskoku Brzeżnego oraz na środku Szlaku Cysterskiego między Lubiążem a Krzeszowem (o czym dowiedziałem się na miejscu).

Po drugiej stronie ulicy znajduje się zabytkowy park ze stawem i placem zabaw dla dzieci, przylegający do nieistniejącego obecnie pałacu.

GPS N 51°02′31.48″ , E 16°06′40.38″

W starodrzewiu parkowym największą uwagę zwracają pomnikowe okazy platana klonolistnego.

Platan klonolistny jest prawdopodobnie mieszańcem platana wschodniego i platana zachodniego, jest bardziej odporny na mróz niż gatunki rodzicielskie. Liście ma dłoniaste, 5 – klapowe, podobne do liści klonu, o długości 20 cm.Kuliste owocostany dojrzewają na przełomie września i października; zwykle wiszą do końca zimy, rozpadając się, uwalniają owłosione orzeszki.

 Platan tworzy masywny, zwykle nisko rozgałęziony pień, z charakterystycznie łuszczącą się dużymi płatami korą. Najgrubszy platan w Polsce mierzy w obwodzie 10.7 metra          (Platan ” Olbrzym ” – Chojna). W parku w Chełmcu rośnie 6 okazów, najgrubszy ma w pierśnicy 615 cm.

Ładny okaz o obwodzie ponad 500 cm rośnie przy parkowym stawie.

W sumie w parku rośnie 6 objętych ochroną pomnikową platanów. Pozostałe już nie posiadają tak imponujących rozmiarów, ich obwody mieszczą się w przedziale 400 – 270 cm.

W pobliżu Chełmca, na wzniesieniu Górzec, znajduje się pocysterska kalwaria, o której napiszę w jednym z kolejnych artykułów.