Pomnikowe głazy w Łodzi.

Lista łódzkich pomników przyrody jest bardzo bogata i obejmuje niemal 300 pozycji. Przeważająca większość tych obiektów to pojedyncze egzemplarze drzew, ponadto dwie pomnikowe aleje, jedna grupa drzew i powierzchniowy pomnik przyrody (Park Źródliska). Ochroną pomnikową objęto również kilka tworów przyrody nieożywionej. Mowa tu o głazach narzutowych przeniesionych przez plejstoceński lądolód podczas zlodowacenia środkowopolskiego (prawdopodobnie zlodowacenie Warty). Największy łódzki głaz chroniony ustawowo leży przy głównej alei w Parku Sienkiewicza.

To jeden z największych eratyków w regionie o obwodzie 11 m i wysokości 1,6 m. Długość głazu to 3.5 m, jego szerokość 2.5 m. Pomnikiem przyrody nieożywionej jest od 1990 r.

Narzutniak zbudowany jest z szarego, średniokrystalicznego gnejsu.

Na tylnej części głazu zawieszono tabliczkę poświęconą pamięci prof. Edwarda Potęgi, działacza Ligi Ochrony Przyrody, założyciela Towarzystwa Przyrodniczego oraz Muzeum Przyrodniczego w Łodzi.

Dwa pomnikowe eratyki leżą w południowej części Parku Staszica, od strony ul. G. Narutowicza.

Większy głaz kształtem przypomina trochę olbrzymi pączek.

Wymiary głazu: 2,2 x 1,5 x 1,2 m; obwód: 585 cm.

Materiałem budującym głaz jest grubokrystaliczny, różowy granit.

Otwory na eratyku świadczą o próbie jego rozbicia na mniejsze kawałki.

Drugi głaz posiada nieregularny kształt, jego obwód wynosi 4,8 m, wysokość 1 m.

Materiał budujący głaz to gnejs szary, drobnokrystaliczny.

Kilka mniejszych, ale też ciekawych głazów ułożono nad brzegiem stawu.

Kilkanaście głazów różnej wielkości rozrzuconych jest w Parku „Źródliska II„. Ochroną pomnikową objęto tu cały park, czyli – „drzewostan z 43 dębami pomnikowymi i głazami narzutowymi” – cytat z rejestru łódzkich pomników przyrody.

Park „Źródliska I” i „Źródliska II” będą tematami dwóch kolejnych artykułów.

Pomnikowe eratyki w Łosiowie (gm. Lewin Brzeski. opolskie).

Łosiów to miejscowość oddalona o 11 km na południe od Brzegu (gm. Lewin Brzeski, pow. brzeski, opolskie), której zabudowa rozciąga się wzdłuż drogi krajowej 94. Położona jest na Wale Łosiowskim, stanowiącym pasmo niewielkich wzniesień o kulminacji 182 m n.p.m. Forma ta powstała w okresie topnienia lądolodu zlodowacenia środkowopolskiego, którego wody osadzały piaski i żwiry w zastoiskowym basenie, powstałym w rozszerzeniu ujściowym odcinka Nysy Kłodzkiej. Oprócz drobnego materiału lodowiec pozostawił większe głazy, które odsłania się często podczas większych prac ziemnych. Dwa takie głazy – pamiątki po lądolodzie skandynawskim – stanowią pomniki przyrody nieożywionej Łosiowa.

Pierwszy pomnikowy eratyk wykopano podczas prac remontowych na dworcu PKP w Łosiowie i przeniesiono w okolice pobliskiej Górki Miłości (ul. Kolejowa).

GPS N 50°47′22″ , E 17°33′07.6″

Obwód pomnikowego głazu wynosi 670 cm, wysokość 117 cm, szerokość 165 cm, najdłuższa średnica to 265 cm. Narzutniak zbudowany jest z szaroróżowego granitognejsu.

Obok dużego głazu leży drugi, znacznie mniejszych rozmiarów. Jego obwód wynosi 130 cm, wysokość/szerokość 41/50 cm, najdłuższa średnica to 70 cm. Eratyk zbudowany jest również z szaroróżowego granitognejsu.

W pobliżu Górki Miłości znajduje się również kilka pomnikowych drzew. Tuż przy głazie rośnie pomnikowy klon jawor o obwodzie 241 cm.

Bliżej torów rosną dwie lipy: drobno- i szerokolistna. 

Szerokolistna posiada znaczny ubytek w dolnej części pnia, którego obwód wynosi 508 cm. Przybliżony wiek to ok. 230 lat.

Obwód pomnikowej lipy drobnolistnej to 325 cm, wiek ok. 135 lat.

Jeszcze jedna pomnikowa lipa drobnolistna rośnie przy parkingu, metr od ogrodzenia boiska.

Obwód pierśnicowy okazu wynosi 320 cm, wiek ok. 130 lat

Drugi pomnikowy głaz znajduje się w zabytkowym parku, przylegającym do pałacu z przełomu XIX i XX w. (teren OODR, ul. Główna).

Obwód głazu wynosi 546 cm, wysokość 242 cm, szerokość 94 cm, najdłuższa średnica 252 cm. Głaz zbudowany jest z szarego, gruboziarnistego granitu sztokholmskiego, poprzecinanego żyłami.

Miejscowa nazwa tego eratyku to Łosiowski Kamień.

Prawdopodobnie przy nim zostali rozstrzelani francuscy więźniowie, którzy pracowali w majątku podczas II wojny światowej. Wgłębienia na powierzchni głazu mają być śladami po kulach.

Park z pomnikowym głazem to miejsce z bogactwem pomnikowych drzew, w tym wielu rzadkich, egzotycznych gatunków. Więcej o założeniu parkowym w następnym artykule.