Pomnikowe głazy narzutowe w Niemodlinie (pow. opolski).

Niemodlin to miasto w powiecie opolskim (położone 25 km na zachód od Opola), siedziba gminy miejsko – wiejskiej. To bardzo stara osada, która prawa miejskie uzyskała w 1283 r. Charakterystyczny dla Niemodlina jest wydłużony, wrzecionowaty rynek o długości ponad 400 m, wokół którego stoją dawne mieszczańskie kamienice.

Po zachodniej stronie rynku stoi kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny –  gotycka budowla z poł. XIII-XIV w. z przekształceniami barokowymi.

W średniowieczu miasto otaczały fortyfikacje miejskie z dwoma bramami: nyską i opolską, obie wyburzono w XIX w. Zachowany odcinek kamienno – ceglanych murów miejskich można podziwiać w południowej części miasta.

Do wschodniej części murów miejskich przylegały obwarowania niemodlińskiego zamku, którego początki sięgają 1313 r.

Zamek wielokrotnie przebudowywano nadając mu styl renesansowy, później barokowy.

Zamek otacza park z wieloma drzewami o walorach pomnikowych.

19.09.2017 r. Uchwałą nr XXVIII/164/16 Rady Miejskiej w Niemodlinie z dnia 1 września 2016 r. powołano do życia szereg nowych pomników przyrody, w tym 7 drzew (3 cisy pospolite, dąb czerwony, platan klonolistny, buk czerwony i klon pospolity) rosnących na terenie parku otaczającym niemodliński zamek. Więcej informacji oraz zdjęcia ustanowionych pomników przyrody w artykule „Park przy zamku w Niemodlinie„.

Naprzeciw zamku, u wylotu ul. Drzymały, stoją dwa pokaźnych rozmiarów głazy narzutowe.

GPS N 50°38′28.9″, E 17°37′20.7″

Głazy te Rozporządzeniem Nr 0151/P/38/05 Wojewody Opolskiego z dnia 26 października 2005 r. chronione są jako pomniki przyrody nieożywionej. Co ciekawe, zarówno w rozporządzeniu, jak i w innych publikacjach wymieniane są trzy głazy.

Wysokość wyższego głazu wynosi prawie 3 m, niższego ok. 1.5 m. Obwód obydwu to ok. 5,5 – 6 m.

Materiałem budującym oba eratyki jest skandynawski granit o intensywnie czerwonej barwie. Głazy te zostały przywleczone przez lądolód skandynawski, który w plejstocenie kilkukrotnie nasuwał się na na tereny obecnej Polski.

Na obszarze gminy Niemodlin znajduje się wiele innych nieprzeciętnych obiektów przyrodniczych. W pobliskim Szydłowcu Śląskim (5 km od Niemodlina) rośnie najstarszy na Opolszczyźnie dąb szypułkowy – Dąb Pücklera. W arboretum w Lipnie odnajdziemy pomnikowe okazy drzew egzotycznych, w Zespole Przyrodniczo – Krajobrazowym Lipno obejmującym wspomniane arboretum znajduje się pomnikowy głaz narzutowy oraz kilkanaście innych pomnikowych drzew. Opiszę je dokładnie w kolejnych artykułach.

„Szczeliny Wiatrowe” na Lesistej Wielkiej (Góry Kamienne).

Lesista Wielka (851 m n.p.m) to najwyższy szczyt w Masywie Dzikowca i Lesistej Wielkiej, w północno – zachodniej części Gór Kamiennych. Wierzchołek budują skały pochodzenia wulkanicznego: tufy riolitowe, latyty, melafiry, zalegające na iłowcach i mułowcach czerwonego spągowca. Duże nachylenie stoków (40 – 50 a miejscami nawet 80°) oraz plastyczność zerodowanych skał osadowych sprzyjała pękaniu twardych i ciężkich tufów wulkanicznych. W konsekwencji doprowadziło to do dużych ruchów masowych, odznaczających się w terenie w formie osuwisk, oraz systemu spękań w górnej części stoku, zwanych „Szczelinami Wiatrowymi”. 

„Szczeliny Wiatrowe” znane były człowiekowi od dość dawna, pierwsza wzmianka o nich pochodzi z około 1428 r. W XIX w. były chętnie odwiedzaną atrakcją turystyczną w tej części Sudetów (pod nazwą Windlöcher), po podjętych staraniach stały się jednym z pierwszych sudeckich pomników przyrody. Po 1945 r. na kilkanaście lat zostały zapomniane, ponownie „odkryte” w 1959 r. Choć często się o nich wspomina przy opisywaniu Masywu Lesistej, to zwykle są to krótkie, ogólnikowe notki, pomijające dokładną lokalizację „Szczelin Wiatrowych”. Być może ten artykuł przyczyni się do lepszego poznania tego pomnika przyrody nieożywionej.

Wspólną wędrówkę na Lesistą Wielką rozpoczniemy przy węźle szlaków znajdującego się obok wiaduktu kolejowego w Unisławiu Śląskim.

Szlak żółty krótko biegnie ruchliwą szosą nr 35 w kierunku Mieroszowa, potem skręca w prawo, w tereny leśne porastające zbocza Lesistej Małej. Początkowo łagodnie, później dość stromo, do skrzyżowania ze szlakiem rowerowym. Po chwili dochodzimy do ocembrowanego źródełka, przy którym ktoś miły postawił ławkę.

Powyżej źródełka znajduje się nisza osuwiskowa (szlak przecina jęzor osuwiskowy), znajdujące się poniżej jeziorko osuwiskowe (?) zostało ucywilizowane i włączone do systemu małej retencji wodnej.

W dalszej części mijamy dość wysoką grupę skalną; szlak łagodnie trawersuje zbocze, a my przekonani że tak będzie do samego wierzchołka, możemy przegapić nagłą zmianę kierunku.

O tego miejsca możemy doświadczyć na własnych nogach dużego kąta nachylenia zboczy Lesistej, szlak pnie się zygzakiem w górę, po drodze mijając luźne bloki skalne.

Na drzewie przy skraju zrównania szczytowego znajduje się drogowskaz, informujący o pobliskich „Szczelinach Wiatrowych”. To kilka niewielkich otworów po prawej stronie ścieżki, ukrytych wśród traw.

W dalszej części wędrówki mijamy wierzchołek Lesistej Małej (780 m n.p.m.), przecinamy drogę gruntową i wspinamy się wąską ścieżką po stromym stoku Lesistej Wielkiej.

Warto się czasem odwrócić by podziwiać wspaniałe widoki na Góry Suche.

Na wierzchołku Lesistej Wielkiej znajduje się węzeł szlaków i wiata odpoczynkowa. W dalszą drogę idziemy prowadzeni niebieskim szlakiem.

Po ok. 150 m od niebieskiego szlaku oddziela się również niebiesko znakowana ścieżka dydaktyczna, prowadząca do największej szczeliny na Lesistej Wielkiej. Z braku dużych drzew ścieżka jest słabo oznakowana, ale ciężko się zgubić bo droga jest dość wyraźna.

Przy ogrodzonej płotem szczelinie ustawiono tablicę.

Szczelina została częściowo odkopana i oczyszczona z zalegającego rumoszu i liści. Wymiary to ok. 3 m długości, 2 m głębokości i ok. pół metra szerokości. Zjawisko cyrkulacji powietrza w szczelinach z których słynęło to miejsce już nie jest tak intensywne jak kiedyś, ale nadal zachodzi. Najlepiej obserwować to ponoć w okresie zimowym, ale zimy jakoś w ostatnich latach zawodzą.

GPS N 50°42’19” , E 16°11’43”

Schodząc młodnikiem w dół trafimy na powrót na niebieski szlak. Kierując się w prawo wrócimy na szczyt Lesistej Wielkiej. Można też przy ostrym zakręcie szlaku zejść w dół po zboczu, trafiając na duże osuwisko, z wieloma porozrzucanymi na stoku głazami.

Niektóre głazy posiadają gładkie ściany, mogące odzwierciedlać powierzchnie poślizgu.

Duża szczelina znajduje się również na zboczu Wysokiej (na zdjęciach z drabinką), jednak nie jest objęta ochroną pomnikową (zlokalizowana jest na obszarze innej gminy).