Źródło wody siarczkowej „Bartłomiej” w Woli Komborskiej (gm. Korczyna, podkarpackie).

Źródła siarczkowe to swoiste wypływy wód zawierające w swoim składzie mineralnym przynajmniej 1 mg siarkowodoru (H₂S). Charakteryzują się specyficznym, nieprzyjemnym zapachem zgniłych jaj oraz osadem na dnie niszy źródłowej i drodze odpływu wody, który tworzą kolonie bakterii siarkowych. W gminie Korczyna (pow. krośnieński, podkarpackie) ochroną pomnikową objęto dwa źródła siarczkowe: „Bartłomiej” i „Bogumiła” – oba znajdują się na obszarze Czarnorzecko – Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Źródło „Bartłomiej” zlokalizowane jest na tyłach szkoły podstawowej w Woli Komborskiej, do której można dojechać z szosy nr 19. Miejsce oznakowane jest dużym, czytelnym drogowskazem, dalej piechotą po betonowych płytach ułożonych pomiędzy strumieniem a ogrodzeniem boiska.

GPS N 49°44’06.8″ , E 21°53’20.6″

1. Drogowskaz do źródła Bartłomiej2. Utwardzona ścieżka do źródła Bartłomiej 3. Ścieżka do źródła Bartłomiej4. Otoczenie źródła Bartłomiej

Zanim podejdziemy pod samo źródło warto zapoznać się z treścią tekstu zawartego na tablicy (choć zawiera błąd – zdanie: „Źródło wyprowadza wodę siarczkową o mineralizacji 0,6 g/dm³ typu HCO3 -Ca-Mg,H2S” dotyczy źródła „Bogumiła” w Kamborni).

5. Tablice przy źródle Bartłomiej

Dawniej woda wypływała ze szczeliny i wpadała do niekształtnej niszy wypreparowanej w grubej ławicy piaskowca, a stamtąd przelewała się do pobliskiego potoku. Obecna wszystko przesłania murowana ściana z ciosów piaskowca, a woda wypływa z plastikowej rury.

6. Źródło siarczkowe Bartłomiej7. Pomnikowe źródło Bartłomiej7. Pomnikowe źródło siarczkowe Bartłomiej

Wypływająca woda typu HCO3–Ca–Na+H2S o mineralizacji 0,3 g/dm³ ma temperaturę 9,5 ºC, pH 7,09, wydajność 1 dm³/min i zawartość siarkowodoru 3 mg/dm³. Warstwą wodonośną są gruboławicowe piaskowce i łupki warstw wieku kredowego.

8. Źródło Bartłomiej w Woli Komborskiej9. Wypływ wody ze źródła Bartłomiej

Wewnątrz rury, na kratce przykrywającej odprowadzenie wody oraz na roślinności po której spływa do strumienia widoczny jest biały osad nitkowatych bakterii siarkowych Beggiatoa i Thiothrix.

10. Osad bakterii siarkowych na kratce poniżej wypływu ze źródła

11. Osad bakterii siarkowych przy źródle Bartłomiej12. Źródło Bartłomiej w Woli Komborskiej13. Osad pochodzący od bakterii siarkolubnych

Drugie pomnikowe źródło siarczkowe w gminie Korczyna o nazwie „Bogumiła” znajduje się w miejscowości Kombornia. Więcej o nim w kolejnym artykule.

Skała „Maczuga” w Woli Komborskiej (gm. Korczyna, podkarpackie).

W lasach Woli Komborskiej, na zachód od drogi nr 19 Rzeszów – Barwinek znajdują się wychodnie piaskowców, z których cztery, oddalone od siebie o kilkaset metrów, objęto już w 1963 r. ochroną pomnikową. W grupie 15 skałek znajduje się opisana w poprzednim artykule Konfederatka, na Dziale Trzecim zlokalizowana jest grupa 6 skałek, na Łupanej Górze – 3 skałki, a pomiędzy dwoma ostatnimi usytuowana jest charakterystyczna skała o nazwie „Maczuga”.

mapka lokalizacji pomnikowych skałek

mapka pochodzi z książki H. i R. Reszelowie „Pomniki przyrody nieożywionej województwa podkarpackiego”

Do „Maczugi” najprościej dojść z nieczynnego kamieniołomu przylegającego do szosy nr 19 i stamtąd udać się lasem ok. 100 m w kierunku zachodnim (niestety brakuje tu ścieżek i oznaczeń). Pomnikowa skała znajduje się na skraju stromego zbocza.

GPS N 49°43’46.8″ , E 21°54’14.9″

otoczenie skały Maczugaskałka Maczuga

Ostaniec zbudowany jest z piaskowców istebniańskich, wiekowo reprezentują one paleocen – kredę górną (około 80 – 55 mln lat).

skałka Maczuga w Woli Komborskiej

„Maczuga” posiada kształt masywnego grzyba skalnego o wysokości 3,5 metra, bogato urzeźbionego, pełnego mis i otworów powstałych w wyniku selektywnego wietrzenia. Od strony wschodniej do skały przybito tabliczkę.

tabliczka na skale Maczuga

Od strony zachodniej teren obniża się gwałtownie i odsłania dolną część skały z podstawą o długości 7,6 m. Maczuga widoczna od tej strony mierzy 6,5 metra.

skała Maczuga

Na zachodniej ścianie szczególnie widoczne są warstwy piaskowca przedzielane warstwami zlepieńca.

warstwy osadów na skale Maczugaskała Maczuga widziana od dołuwarstwy piaskowców i zlepieńców na skale Maczuga

W niektórych miejscach widoczne są sedymentacyjne struktury płomieniowe – formy powstałe w prądzie zawiesinowym poprzez porwanie, rozciągnięcie i rozmycie częściowo skamieniałej warstwy.

struktury płomieniowe na skale Maczuga