listopad | 2022 | Pomniki przyrody

Cis pospolity (Taxus baccata) to długowieczne, zimozielone drzewo iglaste lub krzew o powolnym wzroście. Szacuje się, że mogą żyć nawet 3000 lat, najstarszy europejski cis rosnący w Fortingall w Szkocji liczy sobie ponad 2000 lat. W Polsce cisy o rekordowym wieku znajdują się w Sudetach na Dolnym Śląsku, okaz z Henrykowa Lubańskiego może się pochwalić 1300-letnią metryką, drugi w rankingu rośnie w Bystrzycy k. Wlenia i liczy sobie ponad 820 lat, o kolejnych można poczytać w artykule „Dolnośląskie cisy„. Województwo lubuskie posiada własnego rekordzistę i nie jest to okaz z Zielonej Góry, któremu niesłusznie przypisuje się wiek 600-700 a nawet 800 lat, więcej w artykule „Pomniki przyrody przy konkatedrze św. Jadwigi w Zielonej Górze„. Najstarszym lubuskim cisem jest okaz rosnący we wsi Goraj w gminie Przytoczna (pow. międzyrzecki), na skraju dawnego założenia parkowego, naprzeciw budynku nr 11a.

GPS N 52°34′45.3″ , E 15°44′19.2″

Drzewo posiada krótki i prosty pień o walcowatym kształcie. Koronę tworzą gęste, rozłożyste konary, w dolnej części sięgającej poziomu gruntu.

Sfotografowanie pnia tego cisa nie należy do łatwych zadań. Gdy wsuniemy się pod okap utworzony z nisko zwisających gałęzi, natrafimy na drewniany płotek.

Sam pomiar obwodu pnia o regularnym kształcie nie przedstawia już większych problemów. Miarka owinięta wokół pierśnicy w sierpniu 2022 r. pokazała 331 cm. Cis z Goraja jest najgrubszym przedstawicielem tego gatunku w województwie lubuskim i równocześnie (wg autorów książki „Drzewa Polski”) w całej północno – zachodniej części Polski. Ci sami autorzy oszacowali wiek tego drzewa na 500 lat, wysokość okazu 11 metrów.

Gdy spojrzymy na górną część pnia to ujrzymy plątaninę gałęzi i pajęczyn, nadających drzewu aury tajemniczości i odrobiny grozy.

Sędziwy cis został oznakowany wiekową już tabliczką z lat 90-tych XX w. Status pomnika przyrody drzewo uzyskało już w marcu 1966 r., aktualna podstawa prawna to Rozporządzenie Nr 46 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Goraj z pomnikowym cisem to ważne miejsce dla miłośników wiekowych drzew, leżące na pograniczu Pojezierza Lubuskiego i Puszczy Noteckiej.

Łęgowo to jedna z 20 wsi gminy miejsko – wiejskiej Sulechów (pow. zielonogórski, lubuskie), położona w jej północno – wschodniej części. Zabudowania sioła otacza mozaika łąk i pól uprawnych, duży kompleks leśny (z pomnikami przyrody) rozciąga się po obu stronach drogi do Sulechowa. W Łęgowie rośnie najgrubszy w gminie i powiecie dąb szypułkowy o statusie pomnika przyrody zwany Łęgowiakiem. Drzewo mierzy w obwodzie 755 cm, wysokość ok. 25 metrów, szacunkowy wiek 350 – 400 lat. Więcej zdjęć i dokładny opis lokalizacji w artykule „Dąb Łęgowiak z Łęgowa„.

GPS N 52°07′58.4″ , E 15°41′08.3″

Dwa pomnikowe dęby zlokalizowane są przed wejściem do kościoła parafialnego pw. św. Stanisława bp, obok przystanku PKS.

GPS N 52°07′47.5″ , E 15°41′01.1″

Drzewa mierzą w obwodzie 493 i 471 cm, wysokość obydwu to 27 metrów; tylko jedno zostało oznakowane tabliczką.

W sąsiedztwie kościoła znajduje się zespół pałacowo – parkowy składający się z ruin pałacu z XIX w., obszernego folwarku (na północ od pałacu) i założenia parkowego w stylu krajobrazowym, przechodzącego od południa w tereny leśne. W drzewostanie parkowym wyróżnia się pomnikowy okaz świerka pospolitego o obwodzie 336 cm i wysokości 32 m.

GPS N 52°07′45.6″ , E 15°41′07.1″

Na granicy wsi, po prawej stronie drogi do Klępska, znajduje się pomnikowy egzemplarz dębu szypułkowego o obwodzie 465 cm i wysokości 23 metry.

GPS N 52°07′34.6″ , E 15°41′32.3″

Aby trafić do kolejnych ciekawostek dendrologicznych Łęgowa należy cofnąć się 160 m od pomnikowego dębu do skrzyżowania i skręcić w lewo. Początkowo poruszamy się brukowaną drogą obok krzyża, po chwili droga skręca na południe i po 100 metrach rozwidla się. Skręcamy w prawo i po 200 m znajdujemy się na krawędzi lasu, po kolejnych 100 metrach ujrzymy tablicę opisującą robinię białą i drogowskaz do mocarnego przedstawiciela tego gatunku. Skręcamy w prawo i na granicy lasu i pola uprawnego odszukujemy najgrubszą robinię rosnącą w Lasach Państwowych.

GPS N 52°07′24.8″ , E 15°41′10.2″

Rekordowa robinia mierzy w obwodzie pierśnicowym (czyli 130 cm nad ziemią) 557 cm, jednak pomiar zgodny z zasadami dendrometrii powinien zostać wykonany na wysokości 70 cm nad gruntem – tutaj miarka pokazała 538 cm (październik 2022 r.). Drzewo niestety nie posiada statusu pomnika przyrody.

Wracamy na leśną drogę i poruszamy się nią dalej ok. 600 m aż dotrzemy na skraj śródleśnego pola uprawnego. Krawędź lasu po prawej stronie obsadzono szpalerem lip drobnolistnych, trzy okazy o obwodach 368, 487, 499 cm objęto ochroną pomnikową.

GPS N 52°07′06″ , E 15°40′57″

Jeden z dwóch pomników przyrody nieożywionej w gminie – głaz narzutowy o obwodzie 11 metrów – leży w lesie ok. 100 metrów od drogi Sulechów – Łęgowo. Więcej zdjęć i dokładny opis w artykule „Pomnikowe głazy narzutowe w gminie Sulechów„.

GPS N 52°07′06.8″ , E 15°39′59.1″

Spod łęgowskiego eratyku można trafić do dwóch pomnikowych dębów szypułkowych zlokalizowanych w oddz. 75a. Leśnym duktem którym dotarliśmy od asfaltowej drogi do pomnikowego głazu idziemy dalej ok. 300 metrów, na skrzyżowaniu skręcamy w lewo i po 240 metrach w prawo. Po przejściu ok. 260 m trafimy na pierwszy pomnikowy dąb, rosnący na skraju śródleśnej polany położonej w zagłębieniu terenu.

GPS N 52°07′12.3″ , E 15°39′28.5″

Drzewo mierzy w obwodzie 486 cm, wysokość dębu 24 metry; pień został oznakowany stosowną tabliczką, jednak zamontowaną od zakrzaczonej, trudno dostępnej strony.

Drugi pomnikowy okaz rośnie ok. 50 metrów na zachód od pierwszego, jego obwód wynosi 479 cm, a wysokość 23 metry.