Wodospad przy Młynie w Iwli (gm. Dukla, podkarpackie).

Zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody wodospady, obok źródeł, wywierzysk, skał, głazów narzutowych, jarów i jaskiń mogą być powoływane do ochrony w formie pomnika przyrody nieożywionej. Najwyższe i najbardziej spektakularne polskie wodospady zwykle znajdują się w granicach parków narodowych (wodospady tatrzańskie, wodospad Kamieńczyka, Szklarki), bądź rezerwatów przyrody (wodospad Wilczki). Siłą rzeczy te pomnikowe nie będą już takie zjawiskowe, niemniej nadal interesujące i atrakcyjne pod względem przyrodniczym i turystycznym.

Najbardziej znanym wodospadem Beskidu Niskiego jest Wodospad przy Młynie, zlokalizowany na potoku Iwielka, na peryferiach wsi Iwla (gmina Dukla, pow. krośnieński, podkarpackie).

GPS N 49°32’44.3″ , E 21°37’04.7″

Wodospad przy Młynie w Iwli

200 m powyżej progu wodospadu znajduje się ujście Potoku Czernickiego do Iwielki, połączone wody spływają niewielkimi kaskadami po odsłoniętych skałach.

potok Iwielka powyżej wodospadu

Próg wodospadu mierzy 6 metrów szerokości, woda spada z wysokości 4,5 m do U – kształtnego zagłębienia o wymiarach 15 na 20 metrów.

próg wodospadu w Iwli

wodospad w Iwli widziany z lewego brzeguwody Iwielki spadające do kotła eworsyjnegowodospad w Iwliwodospad w Iwli o wysokości ponad 4 metrówIwla - Wodospad przy MłynieWodospad przy Młynie we wsi Iwlakocioł eworsyjny poniżej Wodospadu przy Młynie

Dalej potok przepływa przez zwężony przesmyk skalny niewielką kaskadą o łącznej wysokości ok. 1,5 m i wpada do oczka wodnego, także otoczonego stromymi brzegami.

dolina Iwielki poniżej wodospadu

Strome zbocza skalne przy wodospadzie zbudowane są z poziomych, bardzo wyraźnych warstw osadowych fliszu jednostki śląskiej. W górnej części to bezwapniste łupki menilitowe, brunatne lub czekoladowe, z wysiękami substancji ropopochodnych (bitumitów), po zwietrzeniu rozpadające się na liściaste płytki. W dolnej części odsłonięcia występuje poziom rogowców tworzących kilkunastocentymetrowe wkładki wśród liściastych łupków. Rogowce są pasiaste i towarzyszą im niekiedy margle krzemieniste.

zbocze zbudowane z warstw menilitowych przy wodospadzie w Iwli

skały fliszowe przy Wodospadzie przy Młynie

Wodospad w Iwli posiada status pomnika przyrody nieożywionej na mocy Rozporządzenia Wojewody Podkarpackiego z dnia 15 lutego 2002 r. Ochroną objęto odcinek rzeki Iwielka od km 16+640 do km 16+560 o  powierzchni 0,052 ha, stanowiące część działki ewidencyjnej o numerze 802 wsi Iwla. Tablice z opisem tego geostanowiska znajdują się na lewym (północnym) brzegu potoku.

tablica przy wodospadzie w Iwlitablica ścieżki rowerowej przy wodospadzie w Iwli

Nazwa pomnika przyrody nawiązuje do zrujnowanego młyna, którego fundamenty można odnaleźć na prawym brzegu, ok. 30 m poniżej progu wodospadu.

ruiny młyna poniżej wodospadu w Iwli

Niemniej interesujący jest fragment Iwielki poniżej chronionej części, woda spływa tu po odsłoniętych skałach, na przemian po przewężeniach i oczkach wodnych.

potok Iwielka poniżej wodospaduwody potoku Iwielka płynące po warstwach menilitowychodsłonięte skały fliszowe poniżej wodospadu

W powiecie krośnieńskim znajduje się jeszcze jeden pomnikowy wodospad opisany w artykule „Wodospad Trzy Wody w Kamborni„.

Wodospad Trzy Wody w Kamborni (gm. Korczyna, podkarpackie).

Według danych zawartych w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody w naszym kraju istnieje 12 wodospadów chronionych w formie pomnika przyrody: 6 z nich znajduje się w województwie podkarpackim, 4 w województwie małopolskim i po jednym w województwie śląskim i lubelskim. w dzisiejszym artykule zostanie opisany wodospad o nazwie „Trzy Wody” zlokalizowany w górnej części wsi Kambornia (gm. Korczyna, pow. krośnieński, podkarpackie), ok. 300 m na północ od drogi Kambornia – Czarnorzeki. Do obiektu prowadzi ścieżka przyrodnicza do Wodospadu Trzy Wody, której początek znajduje się przy posesji Widokowa 73 (805).tablica Ścieżka przyrodnicza do wodospadu Trzy Wody

Trasa początkowo prowadzi przez Zaginione Skałki – pomnikowe formacje skalne zbudowane z piaskowców ciężkowickich, opisane dokładnie w poprzednim artykule. Dalej lasem jodłowym ze stanowiskami okazałych modrzewi i sosny czarnej. Ścieżka została  oznakowana czerwoną strzałką.

oznakowanie ścieżki przyrodniczej do wodospadu Trzy Wody

Na krawędzi głębokiego wąwozu ustawiono dwie tablice: pierwsza opisuje przystanek ścieżki przyrodniczej jakim jest wodospad Trzy Wody, druga to typowe oznakowanie pomnika przyrody.

tablica opisująca wodospad Trzy Wody w Kamborni

tablica Pomnik Przyrody Wodospad Trzy Wody w Kamborni

Dużym ułatwieniem w podziwianiu wodospadu jest platforma widokowa na dnie wąwozu, do której prowadzą drewniane schody.

GPS N 49°44’04.2″ , E 21°51’37.7″

schody do platformy widokowej na wodospadschody do platformy widokowej przy wodospadzie

Wodospad rozwinął się na grubej ławicy zlepieńcowatego piaskowca ciężkowickiego, którego warstwy zapadają ku południowi pod kątem 25° i wiekowo reprezentują eocen (56-34 mln lat). Jest to ten sam III poziom piaskowca ciężkowickiego, z którego zbudowane są również Zaginione Skałki i Prządki.

wodospad Trzy Wody widziany z platformy widokowejotoczenie wodospadu Trzy Wodyzbliżenie wodospadu Trzy Wody

Wysokość wodospadu ok. 7 m, szerokość u góry – 3 metry, a dołem 8 – 10 m. Intensywność przepływu wody jest bardzo zmienna, przy dłuższym braku opadów strumień wysycha.

pomnik przyrody - wodospad Trzy Wody

wodospad Trzy Wody widziany z boku

Wodospad „Trzy Wody” został objęty ochroną pomnikową w 2008 r. na mocy Uchwały nr XIII/94/08 Rady Gminy Korczyna z dnia 26 marca 2008 roku w sprawie ustanowienia pomnika przyrody.

Paweł Lenart powyżej wodospadu Trzy Wody

Podchodząc ostrożnie ponad wodospad można zobaczyć wodę płynącą bezpośrednio po podłożu skalnym. Kilkadziesiąt metrów wyżej znajduje się połączenie trzech niewielkich cieków wodnych, stąd wzięła się nazwa „Trzy Wody”.

platforma widokowa poniżej wodospadu Trzy Wody

strumień powyżej wodospadu Trzy Wody

Na zboczu powyżej strumienia rośnie objęty częściową ochroną podrzeń żebrowiec.

podrzeń żebrowiec rosnący powyżej wodospadu