Źródło spod Skałki w Zdowie (gm. Włodowice, śląskie)

W Zdowie – wsi leżącej na Wyżynie Krakowsko – Częstochowskiej – zlokalizowane są dwa z trzech pomników przyrody gminy Włodowice (pow. zawierciański, śląskie). Ochroną objęto tu wywierzyska krasowe – pierwsze z nich o nazwie „Zespół źródeł w Zdowie” opisałem w poprzednim artykule, drugie o nazwie „Źródło Spod Skałki” znajduje się przy drodze gruntowej będącej przedłużeniem ul. Źródlanej, przy czerwonym i niebieskim szlaku turystycznym.

GPS N 50°35′58.5″ , E 19°32′12.7″

Pomnik Przyrody - Źródło spod Skałki

Źródło spod Skałki w ZdowiePomnik przyrody nieożywionej - Źródło spod Skałki

Źródło wraz ze skałką spod której wypływa posiada status pomnika przyrody nieożywionej od 2004 r. Wywierzysko ma charakter okresowy, podobno nie było wypływu wody przez kilka lat, pojawiło się dopiero po obfitych opadach w maju 2010 r. Zdjęcia prezentują stan z października 2022 r., ze źródła nie wydobywała się woda, co znacznym stopniu zmniejszało atrakcyjność pomnikowego geostanowiska.

Zdów - Źródło spod Skałki

Według danych z 05. 2000 r. wydajność źródła wynosiła 10 – 50 l/s, mineralizacja ogólna 180-439 mg/l. Woda wypływała z widocznej na zdjęciu poniżej szczeliny między skałami, przelewała się przez drogę i spływała do pobliskiego potoku Białka.

szczelina spod której wydobywa się woda

Pomnik przyrody został prawidłowo oznakowany dużą tablicą oraz niewielką tabliczką przybitą do drewnianego kołka – ta jednak posiada kod QR z nieaktywnym linkiem.

tablica przy pomnikowym źródletablica - Pomnik Przyrody - Źródło spod Skałki

tabliczka przy pomnikowym źródle

Trzecim pomnikiem przyrody w gminie Włodowice są Skały Rzędkowickie, będą one tematem kolejnego artykułu.

Zespół źródeł w Zdowie (gm. Włodowice, śląskie).

Zdów to wieś w gminie Włodowice (pow. zawierciański, śląskie) położona na terenie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd, w pobliżu uczęszczanych atrakcji jurajskich: rezerwatu przyrody Góra Zborów (4km), zamków w Bobolicach (4km) i Mirowie (5km), Skał Rzędkowickich. Przez miejscowość przebiegają najważniejsze szlaki turystyczne Jury Krakowsko – Częstochowskiej: czerwono znakowany Szlak Orlich Gniazd, niebieski Szlak Warowni Jurajskich, żółty Szlak Zamonitu. Na północ od zabudowań wsi zlokalizowane są źródła rzeki Białki (dopływ Krztyni w dorzeczu Pilicy). W jej korycie, przy południowej granicy sioła (przysiółek Młyny), znajdują się niezwykle atrakcyjne wywierzyska, chronione od 2004 r. jako pomnik przyrody nieożywionej. Źródła są łatwe do odnalezienia – należy je szukać 100 – 140 m w górę od mostu drogowego przy ul. Rzecznej, ok. 100 m na północ od torów kolejowych linii CMK.

GPS N 50°35′42.8″ , E 19°33′16.6″ (kładka)

Zespół źródeł w Zdowie - widok ogólny na wywierzysko przy schodach

Najwydajniejsze źródło wybija tuż przy kamiennych schodach.

Zespół źródeł w Zdowie - widok na wywierzysko przy schodachwywierzysko przy schodachZespół źródeł w Zdowie - wywierzysko przy schodachZespół źródeł w Zdowie - kamienne schodkiZespół źródeł w Zdowie - wywierzysko przy schodach

Nawet kilkanaście zdjęć nie jest w stanie oddać tego co jeden nawet nieudolnie nagrany filmik.

Widoczne w korycie Białki jasne plamy to pulsujące źródła, najlepiej je obserwować z kładki  przerzuconej nad ciekiem.

kładka na rzece Białka

Zespół źródeł w Zdowie - pulsujące źródła widziane z kładki

Białka - pulsujące źródło powyżej kładki

Białka - pulsujące źródłopulsujące źródło w korycie Białki

Tu również pomocne będą filmiki.

Woda wypływa z wapieni i margli górnojurajskich. Cały obszar źródliskowy mierzy 1,34 ha powierzchni. Średnia wydajność 30 l/s. Mineralizacja ogólna 180 – 439 mg/l, klasa wody Ia.

Zespół źródeł w Zdowie - pulsujące źródła poniżej kładkiZespół źródeł w Zdowie - pulsujące źródło poniżej kładkipulsujące źródło w potoku BiałkaZespół źródeł w Zdowie - pulsujące źródło w korycie Białki

nisza źródliskowa na rzece Białka

Poniżej pomnikowych wywierzysk rzeczka wije się w kierunku mostu drogowego, po 200 m skręca na południe, przepływa pod torami kolejowymi i zasila Zalew Dzibice.

Zdów - Białka w okolicach mostuZdów - most na rzece BiałkaBiałka widziana z mostu w Zdowierzeka Białka powyżej zalewu Dzibice