Jakuszowa to niewielka, otoczona lasami wieś, położona w granicach Parku Krajobrazowego „Chełmy” (gm. Paszowice, pow. jaworski, dolnośląskie). W centrum miejscowości znajduje się klasycystyczny pałac, w otoczeniu zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Pałac w obecnej postaci wybudowano na pocz. XIX w., późniejsze przebudowy nastąpiły w końcu XIX w. i 1910 r.
Od strony południowej do pałacu przylega założenie parkowe o powierzchni 3,6 ha, powstałe pod koniec XIX w. Park zajmuje fragment średnio stromego zbocza, jego drzewostan złożony jest głównie z rodzimych gatunków liściastych. Miejscami jest bardzo mocno zakrzaczony, oryginalny program i układ ścieżek dawno uległ zatarciu. Zarówno pałac i park należą obecnie do prywatnych osób, zwiedzanie wymaga zgody właścicieli. W zespole pałacowo – parkowym 4 drzewa wyróżniono do ochrony pomnikowej. Przy północno – zachodnim narożniku pałacu (wieży) rośnie pomnikowa lipa o obwodzie 380 cm.
Na tyłach pałacu, przy wejściu do parku, rośnie najcenniejsze drzewo w Jakuszowej – sędziwy cis pospolity w formie wielopniowej, o obwodach najgrubszych odnóg 136 + 254 cm i wysokości 7 metrów.
W starszych przewodnikach (Czerwiński, Mazurski, Sudety Zachodnie, 1983 r.) cis z Jakuszowej prezentowany był jako najstarszy na Pogórzu Kaczawskim, którego wiek oceniano nawet na (mocno przesadzone) 800 lat. W Słowniku Geografii Turystycznej Sudetów (tom 7, Pogórze Kaczawskie) ci sami współautorzy opisali okaz jako 200 – letni, w dolnośląskim rejestrze pomników przyrody figuruje jako drzewo 300 – letnie.
W głębi parku rosną jeszcze 2 pomnikowe klony jawory o obwodach 275 i 340 cm. Ten grubszy, ogłoszony pomnikiem przyrody już w 1967 r. miał się charakteryzować konarami wrośniętymi w ziemię, tworzącymi naturalną altanę. Niestety, drzewo takie w tym parku już nie istnieje, względnie wyrosło i utraciło atrakcyjny pokrój. Identyfikację pomnikowych jaworów utrudnia brak tabliczek, poniżej zdjęcia najgrubszych okazów tego gatunku.
Jakuszowa stanowi alternatywny dla Myśliborza punkt wyjścia do Wąwozu Myśliborskiego. Dojdziemy tam czarnym szlakiem przechodzącym przez górną część wsi, ok. 300 powyżej przystanku autobusowego zlokalizowanego przy pałacu. Spacerując szlakiem w kierunku Wąwozu Myśliborskiego mijamy aleję złożoną z sędziwych lip.
Jedna z lip (obwód 330 cm, wysokość 24 m, wiek ok. 160 lat), ostatnia po lewej stronie, została objęta ochroną pomnikową. Niestety, w ostatnim czasie uległa znacznemu obłamaniu.
Częścią wsi Jakuszowa jest przysiółek Siedmica. Nieliczne zabudowania (wśród nich kwatera myśliwska i leśniczówka) tej śródleśnej osady zlokalizowane są głównie wzdłuż szosy łączącej Lipę z Jaworem. To dobry punkt wyjścia do odwiedzenia pobliskich rezerwatów: „Nad Groblą” i „Wąwóz Siedmica”, które łączy zielono znakowany szlak turystyczny. Niecałe 100 m od leśniczówki, po prawej stronie drogi w kierunku Jawora, rośnie pomnikowa lipa drobnolistna.
Dolna część pnia (obwód 340 cm) schowany jest w gęstych chaszczach, wysokość drzewa 28 m, wiek ok. 160 lat.
W Siedmicy ma również początek czarno znakowany szlak (o którym już wcześniej wspominałem) prowadzący przez Jakuszową do Wąwozu Myśliborskiego. Najpierw biegnie szosą od kwatery myśliwskiej w kierunku Jawora, mija po prawej pomnikową lipę, dalej leśniczówkę, by po następnych 600 m skręcić w lewo, w drogę leśną wysadzaną obustronnie modrzewiami.
Aleję objęto w 1990 r. ochroną pomnikową, w jej skład wchodzą 153 modrzewie europejskie o obwodach 70 – 170 cm, wysokości 20 – 25 m i szacowanym wieku 80 – 110 lat.
Wracamy do Siedmicy, dokładnie na jej zachodni skraj. Tam, naprzeciw posesji z kwaterą myśliwską odchodzi gruntowa droga (zielony szlak) biegnąca do rezerwatu „Nad Groblą”. 100 m dalej, na skarpie przy mostku i transformatorze, rośnie pomnikowa lipa o obwodzie 330 cm, wysokości 28 m i wieku ok. 160 lat.
W niewielkiej odległości za pomnikową lipą od zielonego szlaku do Grobli odchodzi w lewo droga, opisana jako pożarowa (ze szlabanem). Biegnie nią po granicy rezerwatu zielono znakowana ścieżka przyrodnicza do wieży widokowej na Radogoście. Po ok. 700 m odchodzi o niej w lewo leśny dukt, którym po ok. 400 m trafimy na pomnikowy okaz dębu bezszypułkowego o obwodzie 365 cm.
