Pomnikowy wiąz górski z Jeleniej Góry.

(Edytowano 17.06.2022 r.) Na mocy Uchwały nr 392.XLII.2021 Rady Miejskiej Jeleniej Góry z dnia 29 października 2021 r. stolica Karkonoszy wzbogaciła się o nowy pomnik przyrody ożywionej. Ochroną ustawową objęto okaz wiązu górskiego (w Uchwale błędnie podano gatunek – wiąz pospolity) rosnącego po prawej stronie ścieżki rowerowej łączącej ul. Wolności w Jeleniej Górze z dolną częścią Staniszowa. Na początku tej ścieżki znajduje się darmowy parking (przy samoobsługowej myjni samochodowej), obok przystanek autobusowy komunikacji miejskiej o nazwie „Ludowa”. 

drogowskazy ścieżki rowerowejpoczątek ścieżki rowerowej do Staniszowa

Pomnikowe drzewo rośnie ok. 750 m od skrzyżowania z ul. Wolności, na działce nr 17/1 AM-1 obręb Cieplice IX.

GPS N 50°52′19.57″, E 15°42′44.37″

Jelenia Góra - pomnikowy wiąz od strony północnejpomnikowy wiąz od strony północnejpomnikowy wiąz od strony południowejJelenia Góra - pomnikowy wiąz od strony wschodniejJelenia Góra - pomnikowy wiąz od strony zachodniejJelenia Góra - pomnikowy wiąz pospolity

Jelenia Góra - pomnikowy wiąz górski latem

Kształt oraz wielkość liści oraz owoców nie pozostawiają wątpliwości, że mamy do czynienia wiązem górskim, a nie jak zapisano w Uchwale wiązem pospolitym!

liście wiązu górskiegoowoce wiązu górskiego

Obwód pnia mierzony na wysokości pierśnicy (130 cm) wynosi aż 550 cm, co stawia go w czołówce najgrubszych wiązów górskich w Polsce! Wysokość okazu to ok. 22 metrów. 

Jelenia Góra - pień pomnikowego wiązupień pomnikowego wiązu od strony drogipień pomnikowego wiązu od strony łąkipień pomnikowego wiązu

Wracając (lub idąc w kierunku pomnikowego drzewa) warto zboczyć nieco z trasy, by zobaczyć ciekawe rumowisko skalne ze skałkami Mnich i Mniszka. To charakterystyczne granitowe bloki skalne, z którymi związane są miejscowe legendy. 

głazowisko powyżej ul. Wolności w Jeleniej Górze

Mnich i Mniszka - widok od strony północnej

Mnich i Mniszka - widok od strony południowej

Pomnikowe drzewa w Oławie (dolnośląskie).

 Oława to miasto położone we wschodniej części Dolnego Śląska, ok. 27 km na południowy – wschód od Wrocławia. Historyczna część miasta, w której skupia się większość zabytkowych budowli, leży pomiędzy rzekami: Oławą i Odrą. Na terenach sąsiadujących od wschodu z miastem rozciągają się rozległe obszary leśne typu łęgowego o dużych walorach wypoczynkowych i turystycznych. W samej Oławie, głównie przy wałach przeciwpowodziowych, można odnaleźć dziesiątki dorodnych dębów szypułkowych o rozmiarach pomnikowych. Mimo tego lista oławskich pomników przyrody prezentuje się wyjątkowo skromnie. Do 2019 r. ochroną pomnikową były objęte dwa drzewa (pierwotnie cztery) – dęby szypułkowe – rosnące na terenie Parku Miejskiego, tuż przy Termach Jakuba.

pomnikowe dęby przy Termach Jakuba w Oławie

Pierwszy pomnikowy dąb – a właściwie to co z niego zostało – to pozbawiony korony kikut z jednym żywym (jeszcze) konarem. Pień tego drzewa o obwodzie 464 cm posiada potężną listwę martwiczą, odpadającą korę i liczne ślady żerowania kozioroga dębosza.

pomnikowy dąb nr 1 przy Termach Jakuba w Oławie

pomnikowy dąb nr 1 przy basenie w Oławiepark przy Termach Jakuba w Oławie - pień pomnikowego dębu nr 1

Rosnący obok pomnikowy dąb nr 2 charakteryzuje się znacznie lepszą kondycją zdrowotną, lecz niepokojąco pochyloną sylwetką. Obwód pnia na wysokości pierśnicy wynosi 449 cm, wysokość drzewa ok. 20 m. Według rejestru RDOŚ obydwa dęby liczą sobie po 350 lat, uważam jednak, że jest to wiek zawyżony przynajmniej o 100 lat.

pomnikowy dąb nr 2 przy basenie w Oławie

pomnikowy dąb nr 2 przy Termach Jakuba w Oławie

park przy Termach Jakuba w Oławie - pień pomnikowego dębu nr 2

W tej części parku (po prawej stronie Oławy) znajduje się jeszcze kilka innych, wartych uwagi drzew, niebędących pomnikami przyrody. Przy narożniku ogrodzenia basenu, tuż przy wale przeciwpowodziowym, rośnie piękny i zdrowo wyglądający dąb o obwodzie 450 cm.

okazały dąb przy ogrodzeniu basenu w OławieOława - pień okazałego dębu

Kilkadziesiąt metrów na północ od tego okazu rośnie wiekowy dąb o pniu mocno zniszczonym przez kozioroga dębosza.

okazały dąb uszkodzony przez kozioroga w Oławieuszkodzony pień okazałego dębu w Oławie

W pobliżu, przy szpalerze młodych jeszcze dębów w odmianie kolumnowej, rosną dwa wyróżniające się klony srebrzyste, w tym jeden o dość oryginalnym pokroju.

fragment Parku Miejskiego przy basenie w Oławie Na mocy Uchwały nr XIII/90/19 Rady Miejskiej w Oławie z dnia 26 września 2019 r. powołano do ochrony pomnikowej grupę czterech dębów szypułkowych, rosnących przy ulicy Nadbrzeżnej. Dwa najgrubsze okazy rosną poniżej wału przeciwpowodziowego Odry, naprzeciw budynków o numerach 12 i 14.

para pomnikowych dębów nad Odrą w Oławie latem

para pomnikowych dębów nad Odrą w Oławie jesieniąpomnikowe dęby przy wale przeciwpowodziowym w Oławiepomnikowy dąb nr 1 i 2 z ul. Nadbrzeżnej w Oławiepnie pomnikowych dębów nr 1 i 2 z ul. Nadbrzeżnej w Oławieul. Nadbrzeżna w Oławie - pomnikowe dęby w jesiennej szacie

Powyżej dębów ustawiono głaz z tablicą informującą o ustawowej ochronie 4 egzemplarzy Quercus robur wraz z podaniem obwodów poszczególnych okazów.

głaz z tablicą przed pomnikowymi dębami w OławieOława - głaz z tablicą przed pomnikowymi dębami

Oława - tablica przed pomnikowymi dębami

Dąb nr 1 posiada pozbawiony częściowo kory pień o obwodzie 569 cm (w Uchwale i na głazie 598 cm), od strony południowej widoczne są ślady po podpaleniu, od północnej spory ubytek w przyziomku.

ul. Nadbrzeżna w Oławie - nadpalony pień pomnikowego dębu nr 1ul. Nadbrzeżna w Oławie - pomiar obwodu dębu nr 1ul. Nadbrzeżna w Oławie - pień pomnikowego dębu nr 1

W lepszej kondycji zdrowotnej znajduje się dąb nr 2 o obwodzie pnia 518 cm.

ul. Nadbrzeżna w Oławie - pnie pomnikowych dębów nr 1 i 2ul. Nadbrzeżna w Oławie - pień dębu nr 2ul. Nadbrzeżna w Oławie - pień pomnikowego dębu nr 2

Trzeci dąb rośnie na stromej skarpie i jest widoczny po lewej stronie poniższego zdjęcia.

trójka pomnikowych dębów w ul. Nadbrzeżnej w Oławie

Patrząc na niego od strony drogi można odnieść wrażenie, że mamy do czynienia ze zdrowym okazem.

ul. Nadbrzeżna w Oławie - pomnikowy dąb nr 3 latemul. Nadbrzeżna w Oławie - pomnikowy dąb nr 3 w jesiennej szacie

ul. Nadbrzeżna w Oławie - pomnikowy dąb nr 3ul. Nadbrzeżna w Oławie - pień pomnikowego dębu nr 3

Gdy jednak uda nam się przedrzeć przez gęste zarośla otaczające drzewo, ujrzymy mocno uszkodzony egzemplarz dębu z potężnym ubytkiem kominowym i oderwaną połówką pnia.

uszkodzenia w tylnej części pnia dębu nr 3

Ostatni dąb to dwupniowy okaz o obwodach 209 i 240 cm rosnący przy budynku nr 16.

ul. Nadbrzeżna w Oławie - pomnikowy dąb nr 4pomnikowy dąb nr 4 w Oławieul. Nadbrzeżna w Oławie - pomnikowy dąb nr 4

Latem dolne części pni przesłonięte są przez pnący się po drzewie winobluszcz.

ul. Nadbrzeżna w Oławie - porośnięty winobluszczem pień pomnikowego dębu nr 4ul. Nadbrzeżna w Oławie - pnie pomnikowego dębu nr 4ul. Nadbrzeżna w Oławie - pień pomnikowego dębu nr 4

Na wszystkich czterech dębach stwierdzono występowanie chronionych gatunków chrząszczy – kozioroga dębosza i pachnicy dębowej, co było jednym z głównych argumentów do objęcia tych drzew ochroną pomnikową.